Youtube

Youtube
Βρείτε το κανάλι μας στην ψηφιακή πλατφόρμα youtube.

Κυριακή 6 Ιουνίου 2010

Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ η μεταπολεμική Θεσσαλονική και το "Μακεδονικό'




O Λεωνίδας Χρηστάκης ,η μεταπολεμική Θεσσαλονίκη και το «Μακεδονικό»

ΡΗΞΗ Τ.64

Ο Λεωνίδας Χρηστάκης - αντιεξουσιαστής σε μια εποχή που η επιλογή αυτή ενείχε ένα προσωπικό ρίσκο , εκδότης περιοδικών όπως το Panderma και το Ιδεοδρόμιο και βιβλίων για τον Τ.Καίμη , τον Π.Γιαννόπουλο , για « τους δικούς μας άγιους» αλλά και πολλών άλλων - στο βιβλίο του « Monsieur Macedoine – ο κύριος Μακεδόνας » (εκδόσεις ΔΕΛΦΙΝΙ , Αθήνα 1994, σελ. 291) , γράφοντας σε τρίτο πρόσωπο αναφέρεται στην προσωπική του σχέση με την Μακεδονία , από όπου καταγόταν και στην ιδιαίτερα πλούσια μεταπολεμική πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης . Απορρίπτει επίσης ,με ευφυή τρόπο, ορισμένες ιδεοληψίες που παράγει ο εθνικισμός της FYROM και αναπαράγουν μηχανιστικά και με περισσή αφέλεια ορισμένοι στην χώρα μας , μεταξύ αυτών και κάποιοι αντιεξουσιαστές.
Η μεταπολεμική Θεσσαλονίκη είχε , τον Ν.Γαβριήλ Πεντζίκη και την παρέα που περνούσε από τον φαρμακείο του στην οποία συμπεριλαμβανόταν ο Η. Πετρόπουλος , αλλά και τους: Γ.Βαφόπουλο, Γ.Ιωάννου, Ν.Α.Ασλάνογλου, την γενιά της ήττας με κυριότερους εκπροσώπους τον Μ.Αναγνωστάκη και τον Κλείτο Κύρου , και τον Ν. Χριστιανόπουλο . Μεταγενέστεροι της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς μπορούν να θεωρηθούν ο Δ.Σαββόπουλος , ο Κ.Μοσκώφ , ο Κ.Ζουράρις και ο Γ.Σκαρμπαδώνης.
Ο Χρηστάκης περιλαμβάνει σε ένα ενιαίο νοηματικά σύνολο προσωπικές αναμνήσεις – από την εποχή που σπούδασε στην Παιδαγωγική της Θεσσαλονίκης και υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία μέχρι πολύ πιο πρόσφατες - με κρίσεις ή απλές περιγραφές από επεισόδια της λεγόμενης πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιγραφή της καθημερινότητας της Βόρειας Ελλάδας καθώς αυτή βγαίνει από την κατοχή και έναν τραγικό εμφύλιο πόλεμο , αλλά και πολύ πιο πρόσφατες . Γράφει για μια πόλη που αλλάζει και την θέση της φτώχιας την παίρνει ο πλούτος .Πώς από τις χριστιανικές οργανώσεις περνάμε στα μπαρ ή στα ελευθεριακά περιοδικά .Ή πώς παλιοί οπαδοί του, μεταμορφώνονται σε στελέχη του ΠΑΣΟΚ . Ακόμη γράφει για τις συχνά δηλητηριώδεις και μικροπρεπείς διαμάχες ανάμεσα σε διανοούμενους .Ιδιαίτερα στέκεται στα επεισόδια που πρωταγωνίστησε ο Ν.Χριστιανόπουλος όπως σε μια βραδιά που ήταν αφιερωμένη στον Ν.Γαβριήλ Πεντζίκη , κι αυτός « τον «στόλισε» , υποτιμώντας τις γραφές του και αμφισβητώντας το ταλέντο του Πεντζίκη » (σελ.171).
Ως δάσκαλος ,ο Λ.Χρηστάκης , είχε διαπιστώσει ότι κάποιοι κάτοικοι της Βόρειας Ελλάδας ήταν δίγλωσσοι .Όμως από το γεγονός δεν έβγαλε ένα συμπέρασμα , που θα αμφισβητούσε τον ελληνισμό τους , το αντίθετο μάλιστα ..Γράφει : « Τα βιλαέτια στη Βόρεια Μακεδονία είχαν καταργηθεί , αλλά , με ελάχιστες εξαιρέσεις μοναχών και ευπόρων , όλοι οι άλλοι κάτοικοι της περιοχής μιλούσαν ελάχιστα ελληνικά , κι ενώ ήσαν Έλληνες η «μητρική» τους γλώσσα ήσαν τα σλαβομακεδονικά , τα βουλγάρικα , τα τούρκικα , τα αλβανικά , τα βλάχικα , τα γύφτικα και που και που κάτι κουβέντες που ‘μοιάζαν σαν ισπανο-εβραικά ! …. Υπάρχει ελληνικότητα , υπάρχει εδώ κι από αιώνες ελληνική γραφή .Υπάρχει ένας κόσμος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ , ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΑΝ ΔΕΝ ΜΙΛΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ! Αλλά μήπως κι αυτοί που μιλάν ελληνικά στη Μακεδονία , γνωρίζουν το μέγεθος της πατρίδας ; Για να βρεθεί αυτό το μέγεθος οφείλουμε ν’ αρχίσουμε από τα Βαλκάνια , που είναι η Χερσόνησος του Αίμου.» (σελ. 113, σελ.115).
Ο Λ.Χρηστάκης κατανοεί ότι υπάρχει στον χρόνο μια ενότητα του βαλκανικού χώρου , που πέρασε από πολλές ιστορικές περιπέτειες : «Πρώτος φυσικά , ο Ρήγας Βελεστενλής οραματίστηκε την ένωση των βαλκανικών χωρών που το θρήσκευμά τους είναι η Ορθοδοξία. Λόγω όμως του μακροχρόνιου τουρκικού ζυγού δημιουργήθηκε μια ισχυρή αστική τάξη με υπολείμματα φεουδαρχισμού. Η τύχη των Βαλκανίων χωρών εξαρτήθηκε , θετικά αλλά και αρνητικά , από το ρόλο των ξένων δυνάμεων .Κάποιο όμως πνεύμα συνεργασίας και κοινής πάλης διατηρήθηκε στους λαούς της βαλκανικής , ιδιαίτερα ύστερα από τη μερική απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό .Εκείνο που επέδρασε στη μη πλήρη προσέγγιση των Βαλκανίων λαών για αρκετές δεκαετίες , μέχρι σήμερα , ήταν η ανάπτυξη ενός τοπικιστικού σοβινισμού με επακόλουθο επεμβάσεις και ραδιουργίες »(σελ. 115).Επίσης αναφερόμενος στην στατιστική του Χιλμή-Χουσείν Πασά τονίζει ότι συνείδηση ελληνισμού έχουν και πολλοί μη ελληνόφωνοι κάτοικοι. Άλλωστε όπως διαπίστωσε ο ίδιος σε επίσκεψη του στην Σμύρνη το 1985 « ένα πλήθος κόσμου Τούρκων και τουρκικών οικογενειών , στις λαϊκές κυρίως γειτονιές της Σμύρνης , μιλούσαν όλοι άπταιστα την ελληνική γλώσσα , παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρεται αυτό το φαινόμενο σε καμιά τουρκική στατιστική , ούτε καν σαν γλωσσικό ιδίωμα ! »(σελ.116).
Ο Λ.Χρηστάκης , επηρεασμένος όπως γράφει από τον Φώτη Κόντογλου το 1959 , θα επισκεφθεί την FYROM και θα διαπιστώσει να υπάρχουν στοιχεία ελληνισμού. Μέσα από ένα περιπετειώδες ταξίδι θα αποζημιωθεί από την θαυμαστή βυζαντινή τέχνη που θα ανακαλύψει : « ορισμένες ζωγραφικές εικόνες , εκφράσεις και μια ασκητοειδής βυζαντινίζουσα τεχνική «γραφής », ενός εκάστου αγίου , σ’ έβγαζε από την ταλαιπωρία και σ’ έβαζε κάπου αλλού » (σελ. 111).Με θαυμασμό αναφέρεται στις αγιογραφίες που αντίκρισε στα Σκόπια και στην Αλβανία , στην « γλυκύτητα» που εκπέμπανε οι τοιχογραφίες με τον Ευαγγελισμό και τον Άγιο Ματθαίο στην εκκλησία του Αγίου Κλήμη στην Οχρίδα (παλιότερα ονομαζόταν Παναγία της Περιβλέπτου).Γράφοντας σε τρίτο πρόσωπο σημειώνει : « Στην ίδια εκκλησία ο Μακεδόνας είδε την τοιχογραφία με τον πιο «κινητικό» Μυστικό Δείπνο , που ξεφεύγει από το «τυπικό». Αργότερα έμαθε ότι ήταν έργο του Μιχαήλ Αστραπά και του Ευτύχιου» (σελ.115).
Κατά τον τρόπο του Ι.Δραγούμη ο Λ.Χρηστάκης διακρίνει την πατρίδα , από το κράτος .Πρόκειται για δύο μεγέθη διαφορετικά , που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργούν ανταγωνιστικά .Η Μακεδονία είναι η πατρίδα του , όπου γεννήθηκε , σπούδασε , αγάπησε ενώ δηλώνει συγχρόνως με κεφαλαία γράμματα «ΚΑΤΩ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ» .(σελ. 68, 69).
Βεβαίως στέκεται απέναντι από την παραπλανητική ερμηνεία της ιστορίας του μακεδονικού χώρου : « Εκεί φτάσαμε ή εκεί μας έφτασαν οι «σύμμαχοι » μας και οι εθελότυφλοι και σκόπιμα ανιστόρητοι πολιτικοί και οικονομολογούντες του «πολιτισμένου Δυτικού Κόσμου». Και ναι μεν η Κίνα δικαίως να είναι ανιστόρητη , λόγω απόστασης , εάν και αυτό δεν είναι δικαιολογία , αφού εμείς οι Έλληνες δεν ισχυριστήκαμε ποτέ ότι ο Λάο Τσε ήταν Γιαπωνέζος ή το Χονγκ-Κονγκ ιδρύθηκε από Άγγλους μετανάστες !Η απληροφόρητη διπλωματία της Κίνας έσπευσε ν’ αναγνωρίσει ως Μακεδονία τα Σκόπια και οι γηγενείς Μακεδόνες ζουν και κινούνται σαν να μη συμβαίνει ( προς το παρόν ; ) τίποτα ».(σελ.65), ενώ σε ένα άλλο σημείο αναφέρεται στην «Δημοκρατία των Σκοπίων»(σελ. 110) και τονίζει ότι και η σημαία εθνικού πατριωτισμού αποδείχθηκε «ενίοτε χρήσιμη »(σελ.244).
Ο Λ.Χρηστάκης αποδίδει τις ρίζες του σημερινού εθνικισμού και αλυτρωτισμού που παράγουν τα Σκόπια στα μεταπολεμικά σχέδια του Τίτο , που σε κάποια φάση περιλαμβάνανε και την προσάρτηση ελληνικών εδαφών .
Αντλώντας πληροφορίες από άρθρο του χαλκέντερου ιστορικού και παλιού ΕΛΑΣΙΤΗ , Σ.Γρηγοριάδη , όπου με αδρό τρόπο περιγράφονται οι μεταπολεμικές γιουγκοσλαβικές προσπάθειες , να χρησιμοποιηθούν οι σλαβόφωνοι για επέκταση εις βάρος κυρίως της Ελλάδας και της Βουλγαρίας , οδηγείται στο συμπέρασμα : « Ο Μακεδόνας (δηλαδή ο Λ.Χρηστάκης) νομίζει ότι αρκεί αυτός ο «πιλότος» για ν’ αντιληφθεί ο καθένας τη σημερινή εξέλιξη που στα σίγουρα είναι συνέχεια όλων αυτών που όφειλαν μερικοί να αναμένουν , αφού δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τα μέλη των είκοσι τριών κυβερνήσεων που κυβέρνησαν την Ελλάδα από το 1950 μέχρι το 1979. Έτσι καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε – συμπεριλαμβανομένων και των οπαδών του παρόντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας -ορισμένες «θέσεις» έναντι του ζητήματος των Σκοπίων»(σελ. 174).
Ο Λ.Χρηστάκης υπήρξε ένας ευφυής στοχαστής που μελετούσε ,χωρίς προκαταλήψεις , κάθε πνευματικό ρεύμα .Ότι θεωρούσε ως σημαντικό το σημείωνε και τα αναδείκνυε .Οι θέσεις του για το ζήτημα με τα Σκόπια δείχνουν ότι η αντιπαλότητα του ,με τα κράτη – όλα τα κράτη - δεν το οδηγούν σε λανθασμένες θέσεις. Γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία του βαλκανικού χώρου και τον ελληνισμό που θεμελιώνεται όχι στην φυλετική ταυτότητα ή αποκλειστικά στην γλώσσα , αλλά στην βαθιά συνείδηση ανήκειν στην ελληνική εθνότητα . Στα Βαλκάνια βλέπει ένα υπόστρωμα πολιτιστικής ενότητας ,που καλλιέργησε η ορθοδοξία και η βυζαντινή τέχνη και ανέδειξαν πολιτικοί οραματιστές σαν τον Ρήγα Φεραίο , που μένει να αξιοποιηθεί σήμερα. Έτσι μακριά ,από αυτούς που υιοθετούν έναν εθνικισμό (της FYROM συγκεκριμένα ) για να πολεμήσουν έναν υποτιθέμενο άλλο (δηλαδή τον ελληνικό ) - υπερασπίζεται την ιστορική αλήθεια και αντιμάχεται τις εξουσίες. Έτσι συναντά την παράδοση των πρώτων ριζοσπαστών και αναρχικών του ελληνικού χώρου , που κατανοώντας την σύμπτωση του εθνικού με το κοινωνικό – πολέμησαν στην Κρήτη για την απελευθέρωσή της από τον οθωμανικό ζυγό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου