Youtube

Youtube
Βρείτε το κανάλι μας στην ψηφιακή πλατφόρμα youtube.

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

Η τελευταία συνέντευξη του Άρη Κωνσταντινίδη με αναφορά στον Κ.Καραβίδα





Με τον Κωνσταντίνο Καραβίδα ασχολήθηκα στα δύο βιβλία μου Εθνισμός και Κοινοτισμός καθώς και Ο κόσμος ο μικρός ο μέγας.Από τον Μελέτη Μελετόπουλο είχα γνωρίσει την κόρη του Ζωή Καραβίδα σύζυγο του δημοσιογράφου Κ.Καλλιγά η οποία μας είχε μιλήσει πολλές φορές για τον πατέρα της και το έργο του.Την συνέντευξη του Άρη Κωνσταντινίδη την μετέφερα απο το ιστολόγιο του Γιάννη Σταύρου


Η τελευταία συνέντευξη του Άρη Κωνσταντινίδη (1993)(αποσπάσματα)
Yπάρχει ένας άνθρωπος που σας επηρέασε όταν ήσασταν μικρός;Δύσκολα θα το έλεγα। O πιο καλός άνθρωπος που γνώρισα, αφού μεγάλωσααρκετά, ήταν ο Kώστας Kαραβίδας। Yπάλληλος στην Aγροτική Tράπεζα। Eίχεασχοληθεί όμως με τα κοινοτικά και την αποκατάσταση των προσφύγων στηMακεδονία। Ήταν ένας καλλιεργημένος άνθρωπος. Έγραφε και ποιήματα. Eίχε εκδώσει και μια ποιητική συλλογή με τίτλο Mακεδονικοί Ύμνοι! Στοεξώφυλλο έγραφε ότι οι Έλληνες είχαν ένα φοβερό εχθρό, το χειρότερο απ'όλους τους εχθρούς και αιώνιο: τους Έλληνες!«Aυτό θα τον φάει τον Έλληνα, ο Έλληνας του Έλληνα...»Aκριβώς. Δεν ξέρουμε πια πώς θα ξεφύγουμε απ' τον Έλληνα που δενπαραδέχεται τον Έλληνα. (χαμογελάει)Tι ήταν αυτό που σας γοήτευσε σε αυτό τον άνθρωπο, στον Kώστα Kαραβίδα;H σπιρτάδα του μυαλού του και η απλότητα. σπάνια χαρακτηριστικά.H αρχιτεκτονική ήταν μια επιλογή σας;Δεν ξέρω... Nομίζω ότι αυτή με επέλεξε κι όχι εγώ. Mε βρήκε στο δρόμο τηςκαι με σκλάβωσε. (γελάει)Yπήρξε σκλαβιά για σας η ενασχόλησή σας με την αρχιτεκτονική;Σκλάβοι είμαστε γενικότερα: σκλάβοι των εμμονών μας; Mόνο που η σκλαβιάέχει κι ενδιαφέρον... Περιέχει την επιθυμία να ελευθερωθείς. Nομίζω ότι ηελευθερία είναι κάτι που ανθεί μέσα στη σκλαβιά.Tι είναι ελευθερία;Όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε πολύ να παρατηρώ τις μπουγάδεςαπλωμένες στις αλάνες ή στις ταράτσες των σπιτιών.Γιατί;Δεν ξέρω αν εσείς προλάβατε τις μπουγάδες απλωμένες... Ήταν τρομεράενδιαφέρον θέαμα... Eίχαν κάτι θεατρικό, αλλά και αποκαλυπτικό.Παρατηρώντας τα ρούχα, τις πετσέτες, τα υφάσματα, τις μυρωδιές τους,ανακάλυπτες τους ανθρώπους. Διέκρινες την καταγωγή τους, την τάξη τους,τις συνήθειές τους, τη ζωή τους... Για μένα οι μπουγάδες ήταν το γούστοτων ανθρώπων απλωμένο, οι επιλογές τους κρεμασμένες σε δύο μανταλάκια,έκθετες...Aλλως ειπείν, η ελευθερία είναι η έκθεση του εαυτού μας;H έκθεση του εαυτού μας στη θέα των άλλων.Σήμερα σπάνια πια βλέπει κανείς μπουγάδες απλωμένες...Kαι πιο σπάνια ανθρώπους ελεύθερους. (γέλια) H τεχνολογία επινόησε τοαυτόματο πλύσιμο και στέγνωμα... του εαυτού μας. Για να αποφεύγουμε τηνέκθεση... Γιατί η έκθεση του εαυτού μας θέλει δύναμη. Kαι δεν την έχουμε,δυστυχώς.Mικρός τι παιχνίδια παίζατε;Έφτιαχνα κάτι πραγματάκια... M' άρεσε να φτιάχνω... Nα κάνω πράγματα με ταχέρια μου. Mου άρεσαν πολύ τα χρώματα.Zωγραφίζατε;Nαι. Δεν θυμάμαι τι, αλλά ζωγράφιζα.Γιατί δεν γίνατε ζωγράφος;Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να γίνω ζωγράφος. Ξέρω όμως ότι από μικρός είχαμια έφεση να σχεδιάζω. Mου άρεσε να βγαίνω στην ύπαιθρο και να σχεδιάζω.Tι σχεδιάζατε;Δεν θυμάμαι ακριβώς... Γέφυρες. Mε τρέλαιναν οι γέφυρες και τα μαντριά.H απλότητα ήταν μια έννοια που ανακαλύψατε ή σας διέκρινε από παιδί;Ένα είναι βέβαιο, όπως σας έχω ξαναπεί παλιότερα: δεν διάβασαποτέ και πουθενά περί απλότητος... (χαμογελάει) Nιώθω ότι στην απλότητακαταλήγουμε με λογισμό. Ίσως να με βοήθησε κι ο Όσκαρ Oυάιλντ να συναντηθώμε την απλότητα στην αρχιτεκτονική. Ίσως...Πώς;Σ' ένα κείμενό του είναι δύο φίλοι... Kουβεντιάζουν στον κήπο, στοπεριβόλι, και λέει κάποια στιγμή ο ένας στον άλλον: «Δεν πάμε μέσα;»«Γιατί;» «Aισθάνομαι πιο άνετα μέσα». Aν η φύση ήταν άνετη, το ανθρώπινογένος δεν θα είχε εφεύρει την αρχιτεκτονική! (γέλια)Γιατί οι άνθρωποι νιώθουν πιο άνετα μέσα;Γιατί έξω υπάρχει ζέστη, κρύο, χιόνι, ο καυτός ήλιος, η βροχή... Όλα αυτάδεν βοηθάνε να νιώθουμε και πολύ άνετα έξω. Έτσι δεν είναι; (χαμογελάει)Στη φράση αυτή του Όσκαρ Oυάιλντ διακρίνω την αναγκαιότητα τηςαρχιτεκτονικής... H απλότητα δεν μου είναι και τόσο εμφανής, για να είμαιειλικρινής.Όλα τα στοιχεία που είπα λίγο πριν υπάρχουν στη φύση και, αν παρατηρήσετε,έρχονται από πάνω. Iδού η απλότης. Για να προφυλαχθούμε, καταρχήν, απόαυτά το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να καλυφθούμε από πάνω. Γι' αυτόκαι η αρχιτεκτονική σε μια πρώτη φάση είναι καλυπτική. Mπορείς να ζήσειςπιο άνετα κάτω από ένα υπόστεγο. Δεν μπορείς να ζήσεις το ίδιο άνετα σεένα οικόπεδο που είναι μόνο μαντρωμένο. Tο πρωταρχικό είναι η στέγη...Aυτή δεν είναι μια απλή διαπίστωση;Aλλωστε, και οι άνθρωποι συνηθίζουν να λένε: «Δεν έχω πού την κεφαλήνκλίναι»...Aκριβώς... H απλότητα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το αναγκαίο και το χρήσιμο.Aρα, η αρχιτεκτονική είναι σε άμεση σχέση με τις κλιματολογικές συνθήκεςπου επικρατούν σε κάθε τόπο;Aμεσα δεμένη. Συμφωνώ.Στην Eλλάδα ποια άλλα στοιχεία πρέπει να λάβει υπόψη του ο αρχιτέκτονας;Tο φως! H Eλλάδα έχει τον ήλιο όταν βρίσκεται στο ζενίθ του. Γι' αυτό έχεικι αυτό το δυνατό φως. Ό,τι συμβαίνει στην Eλλάδα είναι πιο διαυγές,καθαρότερο απ' αλλού. H Eλλάδα είναι ο πιο φυσικά ισορροπημένος τόπος.Eσείς θα μπορούσατε να κάνετε αρχιτεκτονική -να χτίσετε- κάπου αλλού εκτόςEλλάδας;Oπουδήποτε, αρκεί να μελετούσα πριν τις τοπικές συνθήκες. H αρχιτεκτονικήπρέπει να φυτρώνει σαν ένα δέντρο και να γίνεται ένα με το τοπίο.Για σας, η αρχιτεκτονική θα πρέπει να υπαγορεύει έναν τρόπο ζωής...Aκριβώς. Γι' αυτό και, όταν έρχεται κάποιος να του χτίσω το σπίτι,αποφεύγω να του δείξω λεπτομερειακά τα σχέδια.Γιατί;Mα ξέρω καλά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται ένα σπίτι σαν αυτόπου είχαν δει στην τηλεόραση... (γέλια)Eίναι τραγικά αρχιτεκτονήματα για σας όλα αυτά τα σπίτια που δείχνει ητηλεόραση σε σειρές όπως η Δυναστεία και το Nτάλας ή στη δική μας τηΛάμψη;Aστεία είναι... και φτιάχτηκαν από δυστυχείς αρχιτέκτονες για δυστυχείςανθρώπους. Eίναι οι σύγχρονες φυλακές... Eγώ, όταν τα βλέπω, νιώθω θλίψηκαι απελπισία. Nομίζω ότι μέσα σ' αυτά τα σπίτια υπάρχουν μόνο άρρωστοιάνθρωποι. Δεν ξέρω τι να πω... Eίναι πέρα από τη δυνατότητα σύλληψης τουμυαλού μου!Πώς θα χαρακτηρίζατε την ελληνική αρχιτεκτονική σήμερα;(γελάει) Eίναι σαν να μου ζητάτε να σας χαρακτηρίσω το σύγχρονο Pωμιό!Σας είναι δύσκολο; Φοβάστε μη σας παρεξηγήσουν;Tο σίγουρο είναι ότι δεν ξέρει πού της πάν' τα τέσσερα. Σας ικανοποιείαυτός ο χαρακτηρισμός;Eσάς σας καλύπτει; Δεν είναι λίγο γενικός; (γέλια)Έρχονται εδώ νέα παιδιά από το πολυτεχνείο... Eίναι τετραπέρατα... Aλλάαδιάβαστα.Tι θα προτείνατε να διαβάσει ένας νέος αρχιτέκτονας;(χαμογελάει) Kαταρχήν, Παπαδιαμάντη. Mετά Kαβάφη και Σολωμό. Πώς ναχτίσεις σπίτια αγνοώντας τον Σολωμό; Aυτά τα πράγματα, βέβαια, ταμαθαίνεις μόνος σου... Δεν σ' τα μαθαίνει το πολυτεχνείο... (γέλια) Kι εγώσπούδασα, αλλά δεν περιορίστηκα μόνο σ' αυτό. Γυρνούσα στους δρόμους,συνάντησα τη ζωή και μετρήθηκα μαζί της.Kάθε φορά που σας προκαλεί κάτι το ενδιαφέρον, προσπαθείτε να τοκατανοήσετε, να βρείτε την αιτία που σας προκαλεί το ενδιαφέρον ή τοαφήνετε να σας πάρει, να σας γοητεύσει και το κουβαλάτε μαζί σας;O Aριστοτέλης λέει ότι εμείς, οι αρχιτέκτονες, στεκόμαστε πάντα πάνω απόκάθε τεχνικό επειδή γνωρίζουμε για ποιο λόγο γίνεται το καθετί. Tο '68βρισκόμουν στο Πολυτεχνείο της Zυρίχης. Eίχαν τότε ξεφυτρώσει οι πρώτοικοινωνιολόγοι, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι το λάθος είναι πως δεν ρωτάμετον κόσμο πώς θέλει το σπίτι του. Γι' αυτό και τα είχαμε κάνει θάλασσα,κατά τη γνώμη τους. Για να αποδείξουν του λόγου το αληθές, βγήκαν με ταμαγνητόφωνα στους δρόμους κι άρχισαν να ρωτούν τον κόσμο για να μάθουν.?δικος κόπος. Ποιος ξέρει σήμερα να πει πώς θέλει το σπίτι του; Kανένας.(γέλια)H αυτογνωσία του σύγχρονου Έλληνα από πού ξεκινάει και πού σταματάει, κατάτη γνώμη σας;Tο σύγχρονο Έλληνα το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το αυτοκίνητο, ητηλεόραση, το ραδιόφωνο, να πηγαίνει στις ταβέρνες και τα μπαρ και ναφαντάζεται το σπίτι του σαν αυτά που βλέπει στα περιοδικά. Aπό μέσα τουδεν βγαίνει τίποτα πια.Kάποτε ήταν αλλιώς τα πράγματα;Kάποτε σ' αυτόν, τον τόπο οι άνθρωποι είχαν πράγματα μέσα τους που,βγάζοντάς τα στην επιφάνεια, δημιουργούσαν...Πέστε μου ένα δημιούργημα αυτών των ανθρώπων.Αυτό που αξίζει είναι η ανώνυμη αρχιτεκτονική. H λαϊκή ανώνυμηαρχιτεκτονική. Ήταν η πιο σωστή αρχιτεκτονική και η πιο ελληνική. Ότανήρθαν οι πρόσφυγες, έχτισαν τα σπίτια τους με το τίποτα... Yπήρχε όμως μιαομοιομορφία... H αυλή, το δωμάτιο και το υπόστεγο. Σοφή αρχιτεκτονική. Aνδείτε, αυτή είναι η αρχιτεκτονική των παλατιών στην Kνωσό και τη Φαιστό.Mια αρχιτεκτονική που συναντάμε στις Mυκήνες... Xωρίς να το ξέρουν, έκανανμια αρχιτεκτονική ελληνική. Θα ρωτήσετε πώς...Πώς;Tους ενέπνευσε το τοπίο. Tο υπόστεγο είναι αναγκαίο, κρατάει μακριά τοζεστό ήλιο το καλοκαίρι. O ίδιος ήλιος το χειμώνα χαμηλώνει και μπαίνεικαι ζεσταίνει το παγωμένο δωμάτιο.Kαι η αυλή;Στην Eλλάδα «ο βίος είναι υπαίθριος»... (χαμογελάει) Tο πιο σημαντικό απ'όλα όμως είναι η σύλληψη του υπόστεγου...Tο υπόστεγο έχει πια καταργηθεί. Σπάνια το συναντάμε...Eδώ κινδυνεύουμε να καταργηθούμε ως χώρα, ως πολιτισμός, το υπόστεγο μαςμάρανε;Γιατί όλη αυτή η κατάργηση; Όλη αυτή η έκπτωση;Ίσως γιατί έχουμε διαφθαρεί. Aυτό, βέβαια, δεν είναι μόνο ελληνικόσύμπτωμα. Mάλλον είναι παγκόσμιο. Σε μας όμως γίνεται πιο οδυνηρό γιατί,σχετικά με τους υπόλοιπους Eυρωπαίους, είμαστε πιο καλλιεργημένοι από τηφύση μας. Kουβαλάμε κάτι από τους αρχαίους μέσα μας και είμαστε καιMεσογειακοί.Eίναι σημαντικό που είμαστε Mεσογειακοί;H Mεσόγειος έκανε τον Πικάσο να μοιάζει θηρίο μπροστά στον Mατίς και τονKλέε. O Πικάσο ήταν Mεσόγειος...Aλλά δεν είχε έρθει ποτέ στην Eλλάδα...Nαι, το ξέρω. Φοβόταν να έρθει.Γιατί φοβόταν;Mήπως έβλεπε κάτι που δεν θα ήταν ικανός να πιάσει. Tελικά το βρήκε και τοέπιασε μέσα απ' άλλα μονοπάτια.Nιώθετε συγγένεια με τον Πικάσο;Mόνο με τον Σολωμό νιώθω συγγένεια.Γιατί τόσο απόλυτος;Eπιτρέψτε μου να είμαι απόλυτος. Aυτό με σώζει. Tουλάχιστον, να είμαιαπόλυτος στις συγγένειές μου.Γιατί ειδικά ο Σολωμός;Tα είχε πει όλα. «Mε λογισμό και μ' όνειρο», έλεγε στους στοχασμούς του.Kαι στο διάλογο με τον Σοφολογιώτατο έλεγε υπάρχουν δύο φλόγες: «Mια στοννου και μια στην καρδιά». Kαι παρακάτω μιλάει για «το κοινό και το κύριο»και για την «αληθινή ουσία». Aυτά είναι πράγματα που ισχύουν για κάθετέχνη.Ποια είναι η διαφορά του μυαλού από την ψυχή;H ψυχή είναι θάλασσα. το μυαλό κλειδαριά. Γι' αυτό, υπάρχουν συγγενικάμυαλά, οι ψυχές όλων των ανθρώπων είναι η ίδια απέραντη θάλασσα.Tα συγγενικά μυαλά, ό,τι κι αν γίνει, θα συναντηθούν σ' αυτήν τη ζωή;(χαμογελάει) O άνθρωπος πάει σε πράγματα που θέλει να έχει. Tελικά ψάχνειςστους άλλους στοιχεία που έχεις μέσα σου... Όταν τα βρίσκεις, νιώθεις έναμαζί τους. Aυτό είναι πολύ σημαντικό.Eίστε λάτρης της λαϊκής ανώνυμης αρχιτεκτονικής... Σας επηρέασε η λαϊκήανώνυμη αρχιτεκτονική και σε τι;Ποιος κάνει σήμερα σπίτια με υπόστεγο; Kανείς, όπως είπαμε... Mόνο εγώ έχωτρελαθεί και με κοροϊδεύουν. (γέλια) Tο 18ο αιώνα κάποιος αβάς Laugierέγραψε ένα βιβλίο για την αγροτική κατοικία, που τη θεωρούσε το πλέονχαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής. Bάζεις, λέει, τέσσερις κορμούςδέντρων σε τέσσερις γωνίες, λοξά ξύλα, για να φτιάξεις τη στέγη και τοσπίτι είναι έτοιμο. Δεν έχεις παρά να προσθέσεις κλαδιά ανάμεσα σταυποστυλώματα για να κάνεις τους τοίχους. Eδώ υπάρχει μια διαφορά ανάμεσαστα στοιχεία που φέρουν και στα στοιχεία που φέρουν! Tα στοιχεία πουφέρουν, τα υποστυλώματα και τα δοκάρια, πρέπει να φαίνονται στην πρόσοψη,αλλά και μέσα. Aλλιώς, δεν κάνεις αρχιτεκτονική. Kι εγώ αυτό το κάνωπαντού. Eίμαι άμεσα επηρεασμένος... O σκελετός του μπετόν αρμέ είναιπάντοτε ορατός στα δικά μου χτίσματα κι από μέσα, κι απ' έξω. Eπίσης,βλέπεις ότι κάθε φορά επαναλαμβάνεται το ίδιο κατασκευαστικό στοιχείο.Έτσι, το κτήριο, το χτίσμα έχει μια μουσικότητα, ένα μέτρο. Hαρχιτεκτονική είναι, για μένα, μουσική με τον τρόπο που όρισε τη μουσική οBαλερί. Tο μέτρο και η μουσικότητα της αρχιτεκτονικής διαλύθηκαν με τηνAναγέννηση. Δεν καταργήθηκε μεν ο ρυθμός, αλλά έγινε ψεύτικος, όπως έγινανόλα ψεύτικα στην Aναγέννηση.Φέρτε μου ένα παράδειγμα για να καταλάβω το ψέμα που έφερε η Aναγέννηση.(χαμογελάει) Πολλά παραδείγματα... Για παράδειγμα, στο άνοιγμα τωνπαραθύρων έβαζαν το λεγόμενο πιλάστρο, ένα επιστύλιο δηλαδή, που ήταν μιαψεύτικη κολόνα... Tέτοια πράγματα... Aπό τότε άρχισε ο ξεπεσμός τηςαρχιτεκτονικής.Mε την Aναγέννηση δηλαδή η αρχιτεκτονική αρχίζει να χρησιμοποιεί ωςδιακοσμητικό στοιχείο το ψέμα;(γελάει) Πολύ ωραία το είπατε... Έτσι ακριβώς είναι. Για μένα, δεν υπάρχειAναγέννηση. Yπάρχει μόνο Γέννηση! Όλα τα άλλα είναι διακόσμηση. Oπαραστάτης -πιλάστρο- στην Aναγέννηση είναι ένα κατασκευαστικό ψέμα για ναδιακοσμήσει.Ένα παράδειγμα διακοσμητικής αρχιτεκτονικής στις ημέρες μας;Tα νεοκλασικά.Eίναι διακοσμητικά;Σκηνικά. Tίποτε άλλο. Ένα εισαγόμενο είδος από τους Bαυαρούς, τον Όθωνα.(γέλια) H διακοσμητική αρχιτεκτονική μετέτρεψε το σπίτι ή, καλύτερα,επέτρεψε στους ανθρώπους να μετατρέψουν το σπίτι τους σε προβολή τηςκοινωνικής τους θέσης. Kι όταν κάποιος προβάλλει τον εαυτό τουεξουσιαστικά μέσα από το σπίτι του, είναι φασίστας.Yπερβολή, νομίζω.Kαθόλου. Kυριολεξία. Aυτό είναι ο φασισμός. Πριν από μερικά χρόνια έδωσαμια διάλεξη στο Bερολίνο κι έβαλα τίτλο Mε εργοδότη τη ζωή. Όχι τονπελάτη! Όταν χτίζω ένα σπίτι, είναι για όλους το ίδιο κι αφήνω στονκαθέναν τα περιθώρια να βάλει την προσωπικότητά του μέσα. ?λλωστε, ηαρχιτεκτονική γίνεται απ' όλους, όχι μόνο από τον αρχιτέκτονα.Mε αυτήν τη λογική σχεδιάσατε τις εργατικές κατοικίες της Φιλαδελφείας;Aκριβώς.Oι άνθρωποι που έζησαν μέσα τίμησαν αυτήν τη φιλοσοφία σας;Όχι. Tους άλλαξαν τα φώτα. (γέλια) Έβαλαν πόρτες, φερφορζέ και τα έκαναναγνώριστα.Πόσο φταίει ο αρχιτέκτονας για τις αντιδράσεις των ανθρώπων που κατοικούνστα σπίτια που φτιάχνει;H οδηγία που είχα πάρει ήταν να φτιάξω σπίτια για οικογένειες με δύοπαιδιά. Έφτιαξα λοιπόν ένα καθημερινό, δύο υπνοδωμάτια, μια κουζίνα, έναλουτρό. Oι άνθρωποι αυτοί πριν ζούσαν σε τρώγλες, με τις αυλές τους καιτους βασιλικούς τους. Mετά από ένα χρόνο, πήγα να δω πώς ζούσαν εκεί. Kαιτι να δω... Tο καθημερινό ήταν κλειδωμένο. Ήταν το επονομαζόμενο «καλό».(γέλια) Tους ζήτησα να μου το ανοίξουν και είδα μέσα πολυτελέστατα έπιπλαμε λεοντοπόδαρα και πολυελαίους με ψευτοασημικά. Ήταν ένας χώρος πουανοιγόταν μόνο στις γιορτές. Kαι ζούσαν στριμωγμένοι στα δύο δωμάτια.Mέχρι και στην κουζίνα ήταν στριμωγμένοι, όπου η γιαγιά κοιμόταν πάνω στησκάφη, που είχαν κάνει κρεβάτι βάζοντας τρεις τάβλες πάνω. Έτσι ζούσανόλοι.Aπογοητευτήκατε;Eσείς τι λέτε;Πώς το ερμηνεύσατε;Nομίζω ότι οι άνθρωποι στις μετακομίσεις κουβαλάνε, εκτός από περιττάπράγματα, και ψευτολειτουργίες που κάνουν τη ζωή τους δύσκολη. Oιμετακομίσεις, πολλές φορές, γίνονται για να βγάλουμε απ' τη ζωή μας τοπεριττό... Δυστυχώς, η ζωή μας έχει γεμίσει περιττά... Πολύ φοβάμαι ότι σελίγο θα είναι περιττή και η ίδια η ζωή. Θα γεννιόμαστε για να πεθάνουμε...Θα καλούμεθα να κάνουμε απλώς μια φυσική λειτουργία για να μην ταραχθεί ηισορροπία της φύσης.Zούμε, λέτε, σε μια εποχή που έχει χαθεί το όραμα;Nαι, αυτό είναι το κακό που μας βρήκε. Γιατί στη ζωή κάτι πρέπει ναπιστεύεις και κάτι ν' αγαπάς. Aλλιώς, δεν υπάρχει σωτηρία. Πολύ φοβάμαιότι αυτά είναι πράγματα που αρχίζουν να εκλείπουν.Eσάς τι σας λείπει τώρα από τη ζωή; Aπό όλες τις απώλειες ποια σας πονάειπερισσότερο;Πριν από τριάντα χρόνια είχα ένα φίλο. Σπούδασε μόδιστρος στη Bιέννη. Ήρθεεδώ και έκανε τον ξεναγό. Ξαφνικά κάτι έπαθαν τα νεύρα του και δενμπορούσε να κοιμηθεί. Tου έδιναν οι γιατροί φάρμακα, αλλά δεν γινόταντίποτα. Tου σύστησαν έναν ψυχίατρο στη Bιέννη. «Για ποιο λόγο να πάω σεψυχίατρο, γιατρέ;» ρώτησε. «Για να σου πει ποιος είσαι», του λέει ογιατρός. «Mα αυτό στην Aθήνα μού το λέει κάθε ημέρα ο γείτονάς μου», τουείπε, και γύρισε εδώ. Aυτό λοιπόν ήταν η μεγαλύτερη απώλεια. Kάποτε υπήρχεεπαφή κι αγάπη. Δίναμε το χέρι ο ένας στον άλλον και ήξερες με ποιον έχειςνα κάνεις. Δεν χρειαζόμαστε πια το διπλανό μας για να κάνουμε κάτι.Φαίνεστε στενοχωρημένος.Στενοχωριέμαι αφάνταστα. Παλιά υπήρχαν μερικοί φίλοι, συναντιόμασταν στοMπραζίλιαν, στη Bουκουρεστίου, τα λέγαμε. Tώρα ο καθένας σπίτι του, στηντηλεόραση μπροστά. Aυτή είναι η παρέα του. Δεν ανοίγει ούτε τα παράθυρα. Hτηλεόραση είναι το μόνο του παράθυρο στον κόσμο. Δεν βλεπόμαστε πια, αυτήείναι η απώλεια.Eσείς πώς αντιμετωπίζετε αυτήν τη μοναξιά;Kάθομαι πάνω απ' το τηλέφωνο, ν' ακούσω μια φωνή φιλική, να πω λίγα λόγια.Ή βγαίνω στο δρόμο και μιλώ με τα κτήρια με τις ώρες... Φοβάμαι ότι έχωμαζέψει πολλές σκέψεις στο μυαλό μου και δεν έχω πού να τις ξεφορτώσω.?στε που οι σκέψεις είναι καλές, φρέσκες. Mε τον καιρό, αν δεν τιςστείλεις να συναντήσουν άλλες σκέψεις, αρχίζουν και μυρίζουν άσχημα. Kαιδεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από σκέψεις που έληξε η ημερομηνία τους χωρίςνα βρεις άλλο μυαλό να τις αρπάξει. Σηκώνομαι το πρωί και νιώθω όλο καιπιο βαρύς. Δεν ξέρω αν πρόβλεψα τα θεμέλια ν' αντέξουν αυτές τις σκέψεις.Mπορεί και να βυθιστώ για πάντα από τις πολλές σκέψεις. ?λλες φορές λέωότι ίσως ελευθερωθείς αν μ' έναν απότομο τρόπο διακόψεις τη φυσικήισορροπία.Θα ήταν μια πρόκληση για σας να ρίξετε ό,τι δεν σας αρέσει αρχιτεκτονικάστην Aθήνα και να φτιάξετε ό,τι θέλετε στη θέση του;Όχι. Θα έπρεπε να την γκρεμίσω και να την ξαναχτίσω πάλι από την αρχή.Aλλά, γκρεμίζοντας την Aθήνα, δεν γκρεμίζεις και τους ανθρώπους που τηνκατοικούν. Oι επιζήσαντες θα είναι πάλι το πρόβλημα.Nιώθετε αποτυχημένος;Eυτυχής, θα έλεγα. (γέλια)Γιατί;Πρόλαβα να διαπιστώσω ότι η απώλεια του παρελθόντος μας είναι η πρώτηκοινωνική ομαδική αυτοκτονία μας.Πέστε μου μια συνοικία της Aθήνας που αγαπάτε.Tα Aναφιώτικα.Γιατί;Γιατί τα σπίτια δεν έχουν χτιστεί από αρχιτέκτονες. (γέλια)Πηγή:


http://bloggerkm2009.blogspot.com/2011/04/blog-post_18.html


http://www.yannisstavrou.blogspot.com/

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011

Μνήμη Νεοκλή Σαρρή



Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο ο καθηγητής Νεοκλής Σαρρής, ο οποίος πέθανε τα ξημερώματα του Σαββάτου σε ηλικία 71 ετών।Η κηδεία του θα γίνει από το Α' Νεκροταφείο στις 3 το απόγευμα της Τρίτης. Ο Νεοκλής Σαρρής ήταν καθηγητής της Κοινωνιολογίας της Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής.Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Κωνσταντινούπολης, Αθηνών και Γενεύης. Διετέλεσε σύμβουλος επί των πολιτικών υποθέσεων του Αοίδιμου Οικουμενικού Πατριάρχου Κύρου Αθηναγόρα. Διαδέχθηκε τον Ιωάννη Ζίγδη στην προεδρία της Ένωσης Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ).Έχει διατελέσει καθηγητής παραγωγικών και ανωτέρων Σχολών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Ως πολιτικός αναλυτής και αρθρογράφος ασχολούνταν ιδιαίτερα με τα ελληνοτουρκικά θέματα.Στις εκλογές του 2009 ήταν υποψήφιος βουλευτής, συνεργαζόμενος με τη Δημοκρατική Αναγέννηση, τοποθετημένος στην τιμητική τελευταία θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας του κόμματος.


Κύπρος — Νοεμβρίου 19, 2011 12:03 μμ
Εις μνήμην Νεοκλή Σαρρή – Μια συνέντευξη για την ΕΟΚΑ και το Κυπριακό Posted by

από τον Εμπροσθοφύλακα
‘Σημερινή’«Υπήρξαν φρικαλέοι χειρισμοί»22 Μαΐου 2011συνέντευξη στην Μικαέλλα Λοΐζου
«Το βιβλίο του δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη ‘Κυπριακό, Διπλωματικές Ίντριγκες’, που κυκλοφορήθηκε από τον εκδοτικό οίκο ‘Ποιότητα’, διαφέρει ουσιωδώς από τα μέχρι τώρα ομοειδή έργα. Κι αυτό όχι μόνο γιατί συνδυάζει τη δημοσιογραφική γλαφυρότητα με την επιστημονική δεξιότητα, αλλά γιατί παρακολουθεί το Κυπριακό από τη γένεσή του μέχρι και τις μέρες μας», αναφέρει ο γνωστός Καθηγητής Νεοκλής Σαρρής. Το βιβλίο προβαίνει σε μια ενδελεχή ανάλυση απορρήτων εγγράφων και μαρτυριών από το 1950 μέχρι το 2010, με ιδιαίτερη τριβή στα στρατηγικά ελλείμματα της ελληνικής πλευράς. Ο καθηγητής Σαρρής σχολιάζει, από τη δική του επιστημονική και εμπειρική σκοπιά, τα κύρια ζητήματα που πραγματεύεται το βιβλίο.
Μέσα από τα έγγραφα που παρουσιάζονται στο βιβλίο, καταδεικνύεται ότι Βρετανοί και Τούρκοι θεωρούσαν τη διζωνική ως ταξίμ. Σε συνάρτηση μ’ αυτό, πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι οι κυπριακές και ελλαδικές ηγεσίες την παρουσιάζουν ως επανένωση;Θεωρώ παράλειψη του συγγραφέα ότι δεν εμβαθύνει στις πολύτροπες αγγλοτουρκικές σχέσεις. Στην Τουρκία, μέχρι τον Ιούνιο του 1955, οι ιθύνοντες πίστευαν ότι η Κύπρος, αργά ή γρήγορα, θα ενωνόταν με την Ελλάδα. Την πεποίθησή τους αυτή τη στήριζαν σε παγιωμένες αντιλήψεις, που προέκυπταν από τις αγγλοελληνικές σχέσεις. Ωστόσο η κρίση αυτή ήταν επιπόλαιη, όπως ενθουσιώδης μεν αλλά επιπόλαιος ήταν ο χειρισμός από την Αθήνα. Η Αγγλία ήδη είχε δώσει δείγματα των προθέσεών της, αλλά κανείς -ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Κύπρο- είχε φροντίσει να τα αξιολογήσει.
Οι Άγγλοι, γνωρίζοντας ότι αργά ή γρήγορα θα αναγκαστούν να αποχωρήσουν, φρόντισαν να εντάξουν στο πρόβλημα, ως διάδικο μέρος, και την Τουρκία. Βέβαια αυτό δεν έγινε εύκολα. Η αβελτηρία των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και η ‘φιλοτουρκική’ στάση των ΗΠΑ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Τελικά επικράτησε απολύτως το διαίρει και βασίλευε, που τόσο καλά γνωρίζουν οι Άγγλοι (αλλά και οι Τούρκοι). Και η ελληνική πλευρά πιάστηκε στο δόκανο μας διπλής αποικιοκρατίας. Η αγγλοελληνική διαμάχη μετατράπηκε σε ελληνοτουρκική, τρεις μήνες μετά την εκδήλωση της ΕΟΚΑ.
Θέλω να τονίσω εμφαντικά ότι όλα τα σχέδια επίλυσης που προτάθηκαν, προκύπτουν από ένα οθωμανικό μοντέλο. Ο νεο-οθωμανισμός δεν αποτελεί εύρημα του Νταβούτογλου, αλλά υπήρχε και πολύ πριν ο ίδιος γεννηθεί. Η αρχή ξεκίνησε με την αναγνώριση των θρησκευτικών “κοινοτήτων” ως ταυτόσημων προς τις εθνικές. Μάλιστα, το αναγνωρισθέν σύστημα είχε ακόμη πιο σκληρή διάκριση: Μουσουλμάνοι/μη-Μουσουλμάνοι, όπου με βάση την ισλαμική θέαση, οι πρώτοι προηγούνται των δεύτερων, ανεξαρτήτως αριθμητικής δύναμης κάθε “κοινότητας”. Μάλιστα υπήρχε ένας μουφτής, ο Ντανά εφέντης, τον οποίο προωθούσε η Τουρκία, προφανώς έναντι του Μακαρίου. Από το καλοκαίρι του 1956 η Αγγλία προσανατολίζεται από την Τουρκία σε έναν διαμοιρασμό της Κύπρου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Η σκέψη στηρίζεται σε δύο δεδομένα: Το πρώτο αφορά στην απόσταση της Κύπρου από τις ακτές της Τουρκίας σε αντιπαραβολή προς την αντίστοιχη απόσταση από την Ελλάδα. Το δεύτερο, τη δυνατότητα μεταφοράς εποίκων από την Τουρκία. Πατέρας όλης αυτής της πολιτικής -που υιοθέτησε ασμένως η Μεγάλη Βρετανία- υπήρξε ο διεθνολόγος καθηγητής και πολιτικός Νιχάτ Ερίμ, τον οποίο, καίτοι ανήκοντα στην τότε αντιπολίτευση, ο Μεντερές προσέλαβε ως σύμβουλό του στο Κυπριακό. Ο Ερίμ από το χρονοντούλαπο έβγαλε το ‘συνταγματικό σχέδιο επίλυσης του Μακεδονικού’ αλλά και του ζητήματος της Βοσνίας/Ερζεγοβίνης, ένα σχέδιο που είχαν εκπονήσει ήδη από τον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησής τους στις αρχές του περασμένου αιώνα με Γερμανό συνταγματολόγο και στηριζόταν στα οθωμανικά ‘μιλλέτ’ (εθνικοθρησκευτικές κοινότητες), σε παρά φύσιν ένωση με τη διοικητική εμπειρία των διαφόρων συμβουλίων του Τανζιμάτ από το 1839 και μετά.
Είναι προφανές ότι η ΔΔΟ είναι γνήσιο προϊόν αυτής της αντίληψης. Και μάλιστα πολύ χειρότερης, γιατί πρακτικά δρομολογείται δι’ αυτής ένας εκ θεμελίων πολιτιστικός, δημογραφικός, εθνικός εκτουρκισμός, δηλαδή κάθετη αλλοίωση της υφής και φυσιογνωμίας της Κύπρου. Η επιχειρούμενη λύση είναι χειρότερη της διχοτόμησης, γιατί ο μοιραίος εκτουρκισμός θα συμβεί επί ολόκληρης της Μεγαλονήσου, όπου ο δημογραφικός παράγοντας υπερακοντίζει τις σημερινές συνθήκες, κάτι που προβλέπει και ο Ερίμ. Συνεπώς η ΔΔΟ μάλλον δεν αποτελεί επανένωση της Κύπρου αυτής καθαυτής, αλλά θα σημάνει την οιονεί Ένωση ολοκλήρου της Κύπρου με την Τουρκία, τη μετατροπή της Κύπρου σε ένα οικτρό προτεκτοράτο της Τουρκίας!
Δηλαδή επτά χρόνια μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, πιστεύετε ότι ορθώς έπραξε ο κυπριακός Ελληνισμός, επιλέγοντας να το καταψηφίσει μαζικά;Θα πρέπει να τονιστεί, όσο πιο εμφαντικά μπορεί, ότι η ΔΔΟ θα είναι η οριστική ταφόπλακα όχι μόνο της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά της Κύπρου και ιδιαίτερα του πολιτισμού και των ανθρώπων της. Ουδαμού στον κόσμο μια μειονότητα 18% του πληθυσμού έχει γίνει κάτοχος του 50% της κρατικής εξουσίας με όλες τις συνέπειες (εκ περιτροπής προεδρία κ.ά.). Διότι, εκτός άλλων, στηρίζεται στη ρατσιστική αρχή της φυλετικής και εθνικής διάκρισης. Και ενώ οι πρόσφυγες σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να επιστρέψουν -ακόμη και σ’ εκείνη την απίθανη των περιπτώσεων που θα τους επιτραπεί- εφ’ όσον η περιρρέουσα ατμόσφαιρα θα είναι εντελώς ξένη και το περιβάλλον όχι φιλικό, οι έποικοι δεν πρόκειται να αποχωρήσουν, με αποτέλεσμα ένα πολύ μεγάλο τμήμα των γηγενών Τ/κ να εγκαθίσταται στο Νότο, μη μπορώντας και αυτοί να υποφέρουν την κατάσταση. Η Τουρκία, μετά την κυοφορούμενη λύση, θα είναι σε θέση να ελέγχει ολόκληρη τη Μεγαλόνησο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι με τη ΔΔΟ η Κύπρος θα μετατραπεί σε ελεεινό και οικτρό προτεκτοράτο της Τουρκίας, με συνέπεια, σε βάθος χρόνου της επόμενης τριακονταετίας, να εκτουρκιστεί και εξισλαμιστεί σε μέγιστο βαθμό, ενώ αριθμητικά θα υπάρχει αντιστροφή της σημερινής σχέσης των Ε/κ προς τους γνήσιους Τ/κ. Συνεπώς η ΔΔΟ για κάθε νουνεχή και σώφρονα και προπαντός σκεπτόμενο άνθρωπο είναι μια λύση πολύ πιο οδυνηρή και από αυτήν ακόμη τη Διχοτόμηση.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑΟ συγγραφέας ισχυρίζεται ότι αν ήταν λάθος ο αγώνας της ΕΟΚΑ, ήταν λάθος και η ελληνική, αμερικανική και γαλλική επανάσταση. Συμφωνείτε μ’ αυτήν τη διαπίστωση;Λάθος δεν ήταν ο αγώνας της ΕΟΚΑ. Ο εν λόγω αγώνας, όμως, καθώς πιστεύω, δεν έχει άμεση σχέση ούτε προς την αμερικανική ούτε προς την γαλλική επανάσταση. Και αυτό γιατί, ενώ με την πρώτη συγγενεύει ως προς το αντιαποικιακό πνεύμα από το οποίο διέπεται, δεν ταιριάζει με την κατασκευή του αμερικανικού έθνους που δρομολογείται από και διά της επαναστάσεως. Η γαλλική, πάλι, επανάσταση είχε αντιφεουδαρχικό χαρακτήρα – αυτό δεν σημαίνει ότι ο αγώνας της ΕΟΚΑ εστερείτο παντελώς κοινωνικού χαρακτήρα.Ο Αγώνας της ΕΟΚΑ είναι αυθεντική συνέχεια της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και εντάσσεται στις προσπάθειες ενοποίησης της Ελλάδας. Παράλληλα, το Κυπριακό λειτούργησε στην Ελλάδα, που εξήρχετο καθημαγμένη από τον εμφύλιο, ως ασφαλιστική δικλίδα, συνενωτική του λαού και πεδίο εκφόρτισης της αντιαποικιακής ιμπεριαλιστικής πολιτικής από την Αριστερά.
Ελλάδα και Κύπρος αγνόησαν τον τουρκικό παράγονταΥπάρχει ο ισχυρισμός ότι οι Άγγλοι είχαν εισηγηθεί διάφορες λύσεις, οι οποίες θεωρούνται χαμένες ευκαιρίες, ενώ στο βιβλίο προσδιορίζονται ως δικτατορία του κυβερνήτη. Ποια είναι η άποψή σας επί τούτου;Δεν υπήρχαν χαμένες ευκαιρίες, υπήρξαν κατά καιρούς φρικαλέοι χειρισμοί -κάτι πάνω από εξοργιστικοί- αρχίζοντας από την αποδοχή το 1958 της πρότασης του Έλληνα ομολόγου του Τεβρίκ Ρουστού Ζορλού, Ευάγγελου Αβέρωφ -Τοσίτσα, για αναγνώριση στους Τ/κ αντί μειονοτικού καθεστώτος -έστω και προνομιακού-, του καθεστώτος της ‘κοινότητας’, δηλαδή το οθωμανικό σχέδιο. Και η αποδοχή έγινε λόγω άγνοιας των τουρκικών πραγμάτων, της Ιστορίας αυτής καθαυτής, αλλά και της ιστορίας των θεσμών της Τουρκίας, τη γνώση της νοοτροπίας, τη δομή της βασικής προσωπικότητας, συνεπώς και του τρόπου σκέπτεσθαι και πράττειν της Τουρκίας. Είναι εκπληκτικό ότι η Ελλάδα και η Κύπρος ξεκίνησαν έναν Αγώνα δίχως να υπολογίζουν τον τουρκικό παράγοντα και μάλιστα αγνοώντας τον. Σήμερα καθιερώθηκαν σε Ελλάδα και Κύπρο οι τουρκικές σπουδές. Ενώ πριν από πενήντα χρόνια ο τουρκικός παράγοντας και η Τουρκία γενικά υποτιμούνταν, σήμερα υπερτιμούνται. Χρειάζεται γνώση διαχείρισης των γνώσεων, των σχετικών προς την Τουρκία.
Η μόνη χαμένη ευκαιρία είναι του 1964. Ακόμη και σήμερα επαινούν τον αείμνηστο Γεώργιο Παπανδρέου γιατί απέρριψε την πρόταση του πρόεδρου Τζόνσον να συναντηθεί στην Ουάσιγκτον και να συζητήσει το ζήτημα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ισμέτ Ίνονου. Η αρνητική επιρροή στο θέμα αυτό του Ανδρέα Παπανδρέου είναι απόλυτη. Ουσιαστικά τον πήρε κυριολεκτικά στο λαιμό του. Γιατί ο μόνος Τούρκος πολιτικός που μπορούσε να στέρξει στην Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα την εποχή εκείνη ήταν ο Ισμέτ Ίνονου. Είχα μείνει κατάπληκτος, στην Άγκυρα όπου είχα μεταβεί τον Αύγουστο του 1964, συναντώντας δύο υπουργούς τής τότε κυβέρνησης συνασπισμού, τον υπουργό Τύπου και Τουρισμού Αλί Ιχσάν Γκιογιούς και τον υπουργό Εσωτερικών Οράν Όζτρακ, να μου λένε ευθαρσώς ότι ‘να γίνει η Ένωση, αλλά όχι με τρόπο που θα τους εκθέτει στο λαό’.
Αν μελετήσετε προσεκτικά τις εγγραφές από το ‘ημερολόγιο’ του Νιχάτ Ερίμ, προκύπτει σαφώς ο ισχυρισμός μου, παρότι το δημοσιευθέν κείμενο χρονολογείται τους πρώτους μήνες μετά την εισβολή του 1974 και συνεπώς έχει υποστεί ‘διορθωτικές επεμβάσεις’.
Ηλεκτρονική διεύθυνση άρθρου: http://www.efylakas.com/archives/८८९७

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

Συζήτηση για τον Π.ΚΟΝΔΥΛΗ στο ΓΚΑΙΤΕ 21.11.2011




Δημοσια συζητηση :“Π. Κονδυλης: Η μεταφραση ως μεθοδος”Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011 στις 7 μ.μ. (Ινστιτούτο Goethe, Αθήνα)
Podiumsdiskussion : “PANAJOTIS KONDYLIS: Übersetzung als Methode”Montag, 21. November 2011, 19.00 UhrSaal des Goethe-Instituts Athendeutsch/griechisch mit Simultanübersetzung
Από μεταφραστικής πλευράς: ο Λ. Αναγνώστου θα παρουσιάσει τις ιδιαιτερότητες της μετάφρασης του έργου του από τα γερμανικά στα ελληνικά, ο Κ. Κουτσουρέλης θα αναφερθεί στη μετάφραση ως πολιτική και ο Μ. Παπανικολάου θα μιλήσει για τον Κονδύλη ως μεταφραστή των κειμένων του.
Σε μία ευρύτερη γλωσσική προοπτική: ο F. Horst έχει προγραμματίσει να εξετάσει τη γλώσσα σε συνδυασμό με την αντίληψη περί πραγματικότητας, ο Φ. Δημητρίου θα αναφερθεί στη μέθοδο εργασίας του Κονδύλη σχετικά με την κοινωνική οντολογία και ο Π. Χριστιάς θα αναλύσει τη γραφή σε συνάρτηση με το υποκειμενικό αίσθημα ισχύος του συγγραφέα.
Συντονίζει ο Α. Καϊσης.

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ :ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ, ΕΞΗΓΗΤΗΣ ΜΑΝΤΑΤΟΦΟΡΟΣ







ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ, ΕΞΗΓΗΤΗΣ ΜΑΝΤΑΤΟΦΟΡΟΣ



Αν ζούσε σήμερα ο Γιώργος Σεφέρης, θα συμπλήρωνε με όρους αστρονομικούς εκατό έντεκα έτη φωτός. Είδε το φως της μέρας το 1900. Έκλεισε τα μάτια του πριν από 40 χρόνια. Αυτό τιμάμε σήμερα. τη μνήμη της διαρκούς παρουσίας του, τη ζωντανή εμπλοκή του με την ιστορία – την χωρίς τέλος ιστορία, την εξ ορισμού ατελή, ανολοκλήρωτη κι ελαττωματική. Κι όμως αυτός ζητούσε πάντα να γλιστρήσει σ’ έναν άλλο χρόνο, διερευνώντας τα βαθύτερα κοιτάγματα της ανθρώπινης φύσης. «Γυρεύω» έλεγε «το νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν εμπρός». Η καταληκτική εξήγησή του στο «Χειρόγραφο Σεπτέμβρης ’41», που γράφτηκε ακριβώς πριν από 70 χρόνια – οι σχολαστικές ενδείξεις είχαν πάντα για εκείνον ιδιαίτερη σημασία – μαρτυρεί τον συγκροτημένο από κάθε πλευρά χαρακτήρα του: «Έγραψα αυτές τις σελίδες χωρίς άλλο σκοπό παρά να βάλω τάξη στη συνείδησή μου. Το μόνο γενικότερο συμπέρασμα που βγάζω και που με ανησυχεί είναι η καταπληκτική διαφορά του λαού και της συντεχνίας των αρχόντων του, σ’ όποιο κόμμα κι αν ανήκουν. Πού θα μας βγάλει αυτό, δεν το ξέρω [...]. Ο Θεός να βοηθήσει». (Πρετόρια, Σεπτέμβρης-Δεκέμβρης 1941).
Αυτά τα λέει ένας υπάλληλος υπουργείου αλλά και ποιητής εν εξορία, ακολουθώντας την ελληνική κυβέρνηση στο ξεριζωμό της από την κατεχόμενη Ελλάδα μέσα στη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το «γενικό ανακάτωμα της πολιτείας», καταπώς θα έλεγε ο Διονύσιος Σολωμός, συνυφασμένο με την «υπέρογκη και τερατώδη στενοκεφαλιά», που συχνά επισημαίνει ο Σεφέρης, προσδιορίζει τους άψυχους τοίχους μιας έγκλειστης, πλην όμως οξυκόρυφης και γρηγορούσας, μοναχικότητας. μιας αριστοκρατικής εκ φύσεως μοναχικότητας, που είλκε την καταγωγή της από τη γοητεία και το σπαραγμό. Το δεδομένο είναι ότι ο Γιώργος Σεφέρης ουδέποτε υπήρξε αναχωρητής από τον κόσμο. αντίθετα η ζωή του, εγγεγραμμένη στο μητρώο των «προφητών-ποιητών», υπήρξε ουσιαστικά «μια περιδιάβαση», ένα ταξίδι ατέρμονο μέσα στην απέραντη θάλασσα ιστορικών και μυθικών πραγμάτων, που θέλησε μεθοδικά να καταγράψει στο προσωπικό του τρίπτυχο «Ημερολόγιο Καταστρώματος».
Η αναφορά μας σ’ αυτόν ίσως θα πρέπει να πορεύεται με όρους του δικού του ιδεοφόρου στρώματος. Για να είμαστε περισσότερο πιστοί και μάλλον εγγύτεροι στη δική του θεματική αλλά και την ιδιαίτερη φόρτιση των λέξεών του (πού βαθμιαία καθιερώνονται και ως λογότυπα), θα πρέπει να εγκύψουμε σ’ αυτά που εκείνος λέει, σε ό,τι δηλαδή ο λόγος του μετρά. Καθετί στον Σεφέρη ζυγιάζεται ακριβοδίκαια – η λέξη «δικαιοσύνη», το «ζύγιασμα της καλοσύνης» και ο ανθρώπινος περίγυρός τους, δημιουργούν ανοίγματα και προϋποθέσεις ευγενέστερης ανάπτυξης προς την παγκόσμια συνείδηση. Μπορεί ο ίδιος να αναγνωρίζεται από τους κριτικούς ως ο ποιητής που συνδέθηκε με τον «καημό της Ρωμιοσύνης», ωστόσο θ’ άξιζε τον κόπο να μελετήσει κανένας βαθύτερα τι σήμαινε γι’ αυτόν η λέξη «Ρωμιοσύνη» και ποια η περιεκτικότητα πατρίδας στη λέξη «Έλλην» για τον Σεφέρη, όπως εξάλλου κατ’ αντιστοιχίαν στη λέξη «Ελληνισμός» για τον Καβάφη. Και οι δυο υπερέβαιναν σαφώς τους γεωγραφικούς περιορισμούς μιας πατρίδας που έλαχε στο μερτικό τους. Προεξέτειναν την ιδέα της πατρίδας ως πνευματικού κατορθώματος, που καθίσταται αποκαλυπτικό και το αξιώνεται κανένας συνειδητά, εφόσον έχει κατακτήσει τη βαθύτερη ουσία της ελληνικότητας. Υπό αυτή την έννοια καθίσταται ένας κεχρισμένος, που αποκολλάται από το υλικό πεδίο της εγκόσμιας Ελλάδας, εισχωρώντας σ’ αυτό που ο Μακρυγιάννης κάποτε αποκάλεσε «αρετήν ελληνικήν». Δεν πρόκειται για αφηρημένην ιδεολογία παρά για συγκεκριμένο μέτρο στάθμισης του ήθους και του χαρακτήρα. Αλίμονο, η σύγκριση με τον Σεφέρη, και μάλιστα υπό το βάρος των σημερινών αδιεξόδων, που οφείλονται σε οικονομικές και πολιτικές ασυνταξίες αλλά και σε προϊούσα κοινωνική αποσάθρωση και απώλεια ήθους πατριωτικού, θα απέβαινε καταλυτική. Για εκείνον η πατρίδα είχε βάρος απροσμέτρητο – ήταν γη και ουρανός, βαθύτατο ρίζωμα και παράλληλα ανάταση και ανάσταση. Ο αμφίβιος λόγος του, μισός στο νερό, μισός στον αέρα – κατά τον τύπο της εμβληματικής γοργόνας που καθιέρωσε ως σφραγίδα σε ορισμένα βιβλία του – συγκερνά βάθος και ύψος. εκφράζει, θα λέγαμε, βιολογικά τη σάρκωση της ιδέας, τη μορφοποίηση του κάλλους και την άνθισή του μέσα από τη βιωματική σχέση του ποιητή με τα πράγματα του κόσμου. Δικαιολογημένα ο Σεφέρης λέει: «Όσοι προτιμούν την Ακρόπολη με πανσέληνο δεν ξέρω αν θα με παρακολουθήσουν [...]. Το αισθητικό είναι ολωσδιόλου άλλη υπόθεση. είναι μια ξαφνική παρουσία έντονη και αποκλειστική. ένας μανδύας από μάρμαρο, που με σκεπάζει ολόκληρο. μια φωνή που δεν καταλαβαίνω, και που ωστόσο αισθάνομαι την επιτακτική ανάγκη να μιλήσω σαν αυτή, για να την καταλάβω».
Καταλαβαίνετε λοιπόν τη σωματική προσπάθεια του ποιητή να μεταφέρει τα αγάλματα εκτός μουσείου, να τους εμφυσήσει ζωή, να τα κάνει να πάλλονται εξ ονόματός του ή, αντιστρόφως, να ταυτιστεί επιτέλους αυτός με το είναι τους. Και όταν, Μάη του ’39, γράφει: «Να έχουμε το κουράγιο των αρετών και των ελαττωμάτων μας (γνωρίζοντάς τα, όσο καλύτερα μπορούμε) για να τα βάλουμε στη δούλεψη του αγαθού», για συγκεκριμένα πράγματα μιλά – της σήμερον. πράγματα που μας πονούν, που μας καίνε χρόνια και χρόνια, καθώς αυτός, με το λεπτοφυές επιδιασκόπιό του, τα ανιχνεύει μονολογώντας με βαθύ καημό για «τα αρχαία μνημεία και τη σύγχρονη θλίψη». Κάποιοι στίχοι από την ποιητική του σύνθεση «Μυθιστόρημα», γραμμένοι το 1934, παρέχουν πρώιμες ενδείξεις:

Μετακινώντας τσακισμένες πέτρες, ανασαίνοντας
τη δροσιά του πεύκου πιο δύσκολα κάθε μέρα,
κολυμπώντας στα νερά τούτης της θάλασσας
κι εκείνης της θάλασσας
χωρίς αφή
χωρίς ανθρώπους
μέσα σε μια πατρίδα που δεν είναι πια δική μας
ούτε δική σας.

Διοσημίες, θα πείτε, και προμαντέματα; Για έναν ποιητή που καλλιέργησε με πάθος την επιστήμη της αγάπης για την πατρίδα δεν θα ήταν δύσκολο ν’ αποτυπώσει με τους στίχους του, εν είδει τατουάζ απάνω στην ψυχή του, τα ιστορικά συμφραζόμενα της εποχής του, που οι σύγχρονοι καιροί τα κάνουν δυστυχώς να έχουν αναδρομική ισχύ.

Ο τόπος μας είναι κλειστός. Τον κλείνουν
οι δυο μαύρες Συμπληγάδες. Στα λιμάνια
την Κυριακή σαν κατεβούμε ν’ ανασάνουμε
βλέπουμε να φωτίζουνται στο λιόγερμα
σπασμένα ξύλα από ταξίδια που δεν τέλειωσαν.
σώματα που δεν ξέρουν πια πώς ν’ αγαπήσουν.
Αυτό το τελευταίο είναι το πιο πικρό. ίσως γιατί ξεμάθαμε τον τρόπο ν’ αγαπάμε – νεκρώθηκαν οι αισθήσεις μας, χαθήκαμε από τ’ αληθινό μας πρόσωπο. Και με τούτο εννοώ τον έμφυτο ατομικισμό και το πολλαπλάσιό του, την ιδιοτέλεια, που μας στερούν την «κοινωνία» με το πρόσωπο της πατρίδας – μ’ ένα λόγο, την πατριωτική αρετή, που εξανθρωπίζει και τη ζωή.

Βουλιάζοντας μέσα σε βάλτους στη λίμνη
του Μαραθώνα
θα μπορέσουμε να πεθάνουμε κανονικά;

αναριωτιέται ο ποιητής συγκρίνοντας παλιές εποποιίες και σύγχρονη ερήμωση. Η «Έρημη χώρα» του T.S. Eliot ή ο «Σκουπιδότοπος», όπως θα έπρεπε ακριβέστερα να μεταφράζεται, διασταυρώνεται με τη διαπίστωση του Σεφέρη για την «έλλειψη χαρακτήρων, την έλλειψη νεύρου, την έλλειψη βαρύτητας [...], μια σειρά πίκρες, ατιμίες και καταστροφές». φθοροποιά στοιχεία που αδυνατεί, κατά την κρίση του, ν’ αποσείσει η πολιτική – αυτή η «έμπρακτος μηχανή» που λέει ο Πίνδαρος. Η μοίρα «θέσπισε» στον Σεφέρη να είναι παρών στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές του έθνους, εμπλεκόμενος παρατηρητής αλλά και σχολιαστής και χρησμοδότης. Το δημιουργικό του έργο σηματοδοτεί τη «στροφή» όχι μονάχα της ποίησής του προς αλλά αισθητικά λιμάνια παρά και τη στροφή της ίδιας της πολιτικής προς τα υψηλά. Γιατί, όπως έγραψε, «το να είσαι μικρός και κακομοίρης μήτε η πολιτική το συγχωρεί μήτε τίποτε που ν’ αξίζει τον κόσμο».

Λίγο ακόμα
θα ιδούμε τις μυγδαλιές ν’ ανθίζουν
τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο
τη θάλασσα να κυματίζει

λίγο ακόμα,
να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα.

Δεν εννοούσε με αυτό να στήσουμε σκάλα και να ξεμυτίσουμε πάνω απ’ το φράκτη. Ουσιαστικά μιλούσε για την ανάταση της ψυχής και του πνεύματος, για εκείνη την ποιότητα που ανεβάζει τον άνθρωπο και του χαρίζει οφθαλμό, να ιδεί πλατιά τον εαυτό του και τον κόσμο, χωρίς μιζέρια και χωρίς μικρότητα. «Η συνείδηση της πνευματικής υπόστασής μου» γράφει «με βοήθησε να υπηρετήσω τον τόπο με μεγαλύτερη φροντίδα και γνώση της παράδοσής μας και του λαού μας – πράγμα που, δυστυχώς, στη γενιά μου δεν τα παίρνουν στα σοβαρά οι περισσότεροι από τους δημόσιους λειτουργούς. Στην πολιτική μου ζωή ένιωσα, τις περισσότερες φορές, μεγάλη αηδία. Όμως ποτέ δεν έπαψα να δίνω, μ’ όλη τη θέρμη της καρδιάς μου, την πίστη μου στον ελληνισμό, που είναι η άλλη όψη του ανθρωπισμού μου». Σ’ αυτό, προσθέτει, τον βοήθησε η ποιητική φροντίδα του, που ήταν να δώσει μορφή στο συναισθηματικό του κόσμο, δομημένο στην ακρίβεια και την καθαρότητα της κρίσης. Πραγματικά, σε όλα τα γραφτά του ακούμε τη φωνή ενός ισορροπημένου υπεύθυνου πολίτη, πλοηγού σωκρατικής σωφροσύνης, «φαρμακερά αποκλεισμένου», για να θυμηθούμε πάλι τα δικά του λόγια, «από κόμμα, αρχηγό ή συντρόφους». Είναι φαίνεται φυσικός νόμος: η αίσθηση της μοναχικότητας (αυτό το ενέχυρο της αθανασίας) καθώς και η απόσβεση του υπερφίαλου εγώ να συμβαδίζουν με την ουσιαστική, μέσω του πόνου, διάκριση των πραγμάτων και τη συνείδηση του εαυτού μας. «Και περπατούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα, μήτε κανένας με γνώριζε» (Μανόλης Αναγνωστάκης), πράγμα που συμπίπτει εντυπωσιακά με ό,τι λέει κι ο Σεφέρης στη δοκιμή του «Γλώσσες στον Αρτεμίδωρο Δαλδιανό» (1979): «Σα να γύριζα από μακρύ ξενιτεμό. στους δρόμους κανείς δε με γνώριζε και δε γνώριζα κανέναν». Ήταν ίσως ο καλύτερος τρόπος, ώστε ο πρωτεϊκός ποιητής μας να μεταμορφωθεί σε κείνον που δεν ήταν πια παρά ο Κανείς, ο Ούτις του Ομήρου. Έχοντας πλέον αποβάλει την ατομική συνείδησή του, πληρούται από την ευρύτερη φυλετική. Οι αναβαθμοί της εξελικτικής του πορείας μας δίνουν το στίγμα του: Ο Γιώργος Σεφέρης ξεκινά ως ομηρικός και πλάνητας Οδυσσέας. στη συνέχεια εξομοιώνεται με τον Οιδίποδα, εγγεγραμμένον τραγικά στον κύκλο της αισχύλειας άτης. στο τρίτο στάδιο μορφοποιείται σε εχέφρονα γέροντα στην ακροποταμιά της Ιστορίας, που οράται τον κόσμο μ’ ευριπίδειο σκεπτικισμό, και τέλος καταλήγει σε σωκρατικό πανδοχέα της σοφίας. «Και η ψυχή, ει μέλλει γνώσεσθαι αυτήν, εις ψυχήν βλεπτέον», στοχαζόταν αδιάλειπτα, ταγμένος απ’ τη φύση του ν’ ακρολογιέται την ψυχή του και να συντονίζεται με τη μουσική συμφωνία της. Ο εσωτερικός ρυθμός του τον καθοδηγούσε αναμφίβολα και δεν είναι λίγες οι φορές που τον έκανε ν’ αγρυπνά για μια νότα. Δεν χρειάζεται να μας το πει, το καθιστούν φανερό τα ίδια τα ποιητικά του δημιουργήματα.
Παράλληλα ο Σεφέρης στα δοκίμια και γενικά στα πεζά κείμενά του, με κορύφωση τις ημερολογιακές του εγγραφές και την αλληλογραφία του, σημειώνει, σαν σε πλάκα ευπαθή, τους κραδασμούς της ψυχής του και τις μύχιες σκέψεις του. Ίσως αυτό να ήταν το αντιστάθισμα, που λειτουργούσε ως αντίδοτο και καθαρμός στην επαγγελματική γλώσσα της διπλωματίας, η οποία στηριζόταν συχνά στην τέχνη της αποσιώπησης. Στο θέατρο της Ιστορίας, όπως του φάνταζε ο κόσμος, πάσκιζε με καθημερινές ασκήσεις γραφής και εγρήγορσης, να διατηρήσει τ’ αντισώματά του. Απεχθανόταν κυρίως την ιδιοτέλεια και την αδικία (σε ιδιωτικό και κρατικό επίπεδο) που υποβάθμιζαν την ανθρώπινη ποιότητα. Στα μάτια του ποιητή όλα αυτά μετατρέπονταν σε αντιαισθητικές κακοτεχνίες. Η πατριωτική του εντιμότητα είχε να κάνει με την συγκρότηση ήθους ως προς την ακρίβεια και την εγκράτεια του λόγου, αλλά και με τη θεοφάνεια της αρετής. Ένιωθε θαρρείς τους ανθρώπους ωσάν αγάλματα, που μια ζωή θα έπρεπε να πελεκάνε την ψυχή τους. Γι’ αυτόν η έννοια της κουλτούρας σχετιζόταν με την εξέλιξη των ατόμων και των εθνών επάνω στον πλανήτη μας. Αναζητούσε με πάθος αυτή την εξέλιξη, κι επειδή δεν την έβρισκε, ο κόσμος γινόταν τελικά το γέρας της θλίψης του – ένα βαρύ κι ασήκωτο βραβείο, που το κερδίζει κανείς με την πίκρα, τον απαρηγόρητο καημό και την πληγή.
Εδώ χρειάζεται προσοχή και ειδική μεταχείριση των όρων «θλίψη» και «πληγή». Η ρήση, λόγου χάρη, του Σεφέρη «όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει» κινείται σε δύο επίπεδα. Το ένα είναι τα «παραπετάσματα των βουνών και οι γυμνοί γρανίτες», ένας κόσμος κλειστός και αδιαπέραστος. το άλλο είναι «το πουκάμισο του Κενταύρου που γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί του» – δηλητηριώδης πληγή, που αυτός τη δέχεται κατάσαρκα και, απ’ ό,τι φαίνεται, την επιζητεί. Στη δεύτερη περίπτωση ο μύθος συμπλέκεται με την ιστορία και η πληγή καθίσταται πόνος και γνώση μαζί. Ο Σεφέρης δέχεται απάνω στο δέρμα του την πληγή του τόπου. η αισθητική ματιά του τραυματίζεται με όσα βλέπει και βιώνει, ωστόσο δεν υπάρχει άλλος τρόπος: η πληγή είναι το σημείο, η ρωγμή, για να εισρεύσει ο καταιγισμός της γνώσης. Ο τραγικός αυτός εμποτισμός του ποιητή δένεται οργανικά με την αισχύλεια γραμμή: «πάθει μάθος» Άλλωστε το λέει και ο Βαλερύ: «Η ομορφιά είναι πόνος». Φυσικά, όπως καθετί, έχει και η ομορφιά τις διαβαθμίσεις της. Τη νιώθει πληρέστερα «ο ελεύθερος άνθρωπος, ο άνθρωπος ζυγαριά της ζωής», καταπώς θα έλεγε ο Σεφέρης. Όποιος υπερβαίνει το μέτρο είναι υβριστής και τούτο καθορίζει τα όρια και το πλαίσιο της ισορροπίας.



Κυρίες και κύριοι, πρόθεσή μου ήταν να προσεγγίσω τη σχέση του Σεφέρη με την Κύπρο μέσα από το πρίσμα των «κυπριακών», όπως τα χαρακτηρίζει ο Γ.Π. Σαββίδης, ποιημάτων του, που καλύπτουν τη συλλογή «...Κύπρον, οὗ μ’ ἐθέσπισεν...» (με το εθέσπισεν εννοείται ο Απόλλων που όρισε στον Τεύκρο – περσόνα εδώ του Σεφέρη – να ιδρύσει και να δεθεί αναπόδραστα με την Σαλαμίνα της Κύπρου, εις ανάμνησιν της πατρικής του Σαλαμίνας, του Σαρωνικού). Τελικά η Κύπρος ήταν η εκβολή (συνέχεια και απόληξη) του μεγάλου ποταμού, που ξεκίνησε από τα βουνά και τα λαγκάδια της σεφερικής ψυχής. Το έργο και η ψυχή του φανερώνουν ότι καλλιέργησε και μετεξέλιξε τα βασικά μοτίβα του, που ήταν δεμένα με την τίμια στάση του απέναντι στην τέχνη και τη ζωή. Ουσιαστικά ο Σεφέρης δεν αποζήτησε παρά το φως, υλικό και πνευματικό – ακριβέστερα υλικό που γίνεται πνευματικό – ταξινομώντας το σε επάλληλους κύκλους.
Όποιος πρωτοπηγαίνει στην Κύπρο ή γυρνά σ’ αυτήν από μακρύ ταξίδι, το πρώτο που προσέχει (ή που θα άξιζε να προσέξει) είναι το φως. Ο Σεφέρης βέβαια το ένιωσε αμέσως και το κατέγραψε στον πρώτο κιόλας στίχο του πρώτου ποιήματος της συλλογής του «...Κύπρον, οὗ μ’ ἐθέσπισεν...».

«Και βλέπεις το φως του ήλιου καθώς έλεγαν οι παλαιοί»

Ο στίχος είναι από το ποίημα «Αγιάναπα, Α’», όπου ο ποιητής αξιώθηκε να ιδεί το φως του ήλιου και μεταφορικά να ξαναγεννηθεί. Άλλωστε το «ὁρᾶν φάος ἠελίοιο», όπως έλεγαν οι παλαιοί (με πρώτο φυσικά τον Όμηρο), σήμαινε ακριβώς τη γέννηση και τη ζωή. Στην περίπτωση του Σεφέρη, τα πράγματα προχωρούν πέρα από την πρωτογενή τους μορφογένεση, και θα χρειαζόταν να εντρυφήσει κανείς εκτενέστερα στη γενεαλογία του φωτός. Αρκεί να θυμηθούμε τον σεφερικό στίχο για το «αγγελικό και μαύρο φως», αλλά και την τρομερή απορία του: «Αν το φως της μέρας και το αίμα του ανθρώπου ήταν το ίδιο πράγμα;» Τελικά ο ποιητής αποκτά συνείδηση της μοίρας του και της αποστολής του: «Ξέρω πως με το φως πρέπει να ζήσω». Η ομολογία του προεκτείνεται εν είδει εσωτερικού μονολόγου γύρω από μια θυμέλη: «Πόση επιμονή χρειάζεται για ιδείς και τα πιο απλά πράγματα... «Και βλέπεις το φως του ήλιου» καθώς έλεγαν οι παλαιοί. Θα μπορούσα να αναλύσω αυτή τη φράση και να προχωρήσω ως την πιο μυστική αγάπη. Αλλά για να πεις αυτά που θέλεις να πεις πρέπει να φτιάξεις μιαν άλλη γλώσσα και να τη θρέψεις για χρόνια και χρόνια με ό,τι αγάπησες, με ό,τι έχασες, με ό,τι δε θα ξαναβρείς ποτέ».
Αυτά είναι γραμμένα τον Ιούνιο του 1946, φανταστείτε! Μέσα στη μεγάλη του γένους παραζάλη και την εφιαλτική εμφύλια τραγωδία, ο διπλωμάτης και ποιητής κατέγραφε τον τόνο της ψυχής του βαθαίνοντας στη μεταφυσική του φωτός. «Οι σκοτεινές δυνάμεις», θα σημειώσει λίγα χρόνια αργότερα αναφερόμενος στους Δελφούς, «είναι το προζύμι του φωτός. όσο πιο έντονες είναι, τόσο πιο βαθύ γίνεται το φως, όταν τις κυριαρχήσει».
Και στην «Κίχλη» (1946) τι λέει:

Καθώς περνούν τα χρόνια
πληθαίνουν οι κριτές που σε καταδικάζουν.
καθώς περνούν τα χρόνια και κουβεντιάζεις
με λιγότερες φωνές,
βλέπεις τον ήλιο μ’ άλλα μάτια.

Αυτό μπορεί να δεθεί και με την ημερολογιακή καταγραφή του, 28 Φεβρουαρίου 1951: «Ανοίγοντας το παράθυρο το πρωί, το φως. κι αμέσως έπειτα μια μαύρη αυλαία: τα πρόσωπα που πρόκειται να συναντήσω όλη τη μέρα – που μ’ εμποδίζουν να ιδώ τον τόπο μου». Πριν εστιάσουμε στο τελευταίο, θα ήταν ίσως πιο σεφερικό να συλλογιστούμε μήπως ο εσμός των κριτών δεν αντιπροσωπεύει μόνο τους απέξω, αλλ’ έχει να κάνει και με τη στάθμιση της ζωής του ποιητή από αυτόν τον ίδιο. Έτσι κι αλλιώς ο Σεφέρης διαλογίζεται εν εαυτώ μονολογώντας. Ο μονόλογός του (που βρίσκει την οργανική του τεκμηρίωση και στον τίτλο του ποιήματος «Νεόφυτος ο Έγκλειστος μιλά – ») δεν είναι παρά η φωνή κάποιου άλλου, κάποιου που φώλιασε μέσα του και αντλεί από τον ποιητή τελετουργικά την ύπαρξή του, με σπονδή από αίμα. Πέρα απ’ αυτό, εκείνοι που τον «εμποδίζουν να ιδεί τον τόπο του», όσο πεζοί και υπαρκτοί, δεν είναι άλλο από το βραχνά των ονείρων του – τα μολεμένα κορμιά (οι φθαρμένες ψυχές) που του φράζουν τη μπασιά και τη θέα της πατρίδας. «Δεν είμαι έξαλλος εθνικιστής», είπε ο Σεφέρης σε πρόσφατα θησαυρισμένη συνέντευξή του, που δημοσιεύτηκε το 1954 σε κυπριακή εφημερίδα, «όμως πιστεύω στην Ελλάδα. Και πιστεύω πως η Ελλάδα είναι μια ηθική έννοια που πρέπει να σωθεί με κάθε τρόπο και να σώσει [...]. Νιώθω πως πρέπει να πολεμήσω και να ματώσω τούτη τη σκληρή γη. Η συνείδηση και η αγάπη της μου το επιβάλλει και ο ελεύθερος λόγος μου υπακούει για να τη σώσει και να την κάνει ομορφιά». Ιδού ο λόγος ενός πραγματικά μεγάλου Έλληνα διδασκάλου, που υπηρέτησε χωρίς εκπτώσεις ή παραχωρήσεις τη διπλωματική και ποιητική του αποστολή. Τι μας διδάσκει εδώ ο Σεφέρης; Ότι πρέπει με κάθε τρόπο η Ελλάδα να σωθεί για να μπορέσει – ας το προσέξουμε παρακαλώ αυτό – για να μπορέσει, λέει, να σώσει. Προϋπόθεση της σωτηρίας του τόπου είναι ο αγώνας και το μάτωμα, η σκληρή πάλη, η αγάπη και η συνείδηση της ευθύνης για τη σωτηρία της πατρίδας, χάρη στο ελεύθερο φρόνημα (αυτό εννοεί όταν λέει «ελεύθερος λόγος») και στη λαχτάρα για την αναμόρφωση της Ελλάδας, ώστε να πάρει τη θέση που τους αξίζει. Για να τη σώσει, λέει, «και να την κάνει ομορφιά»! Να ξαναποκτήσει το κάλλος και την αρμόζουσα θέση της μέσα στον κόσμο, που – όσο κι αν ηχεί παράδοξο – έχει λαμβάνειν από αυτήν τη δικιά του σωτηρία. Η συγκεκριμένη σωτηρία δεν θα είναι φυσικά χρηματική παρά πνευματική και φωτοδότρα. Το χρέος της Ελλάδας προς τον κόσμο είναι τελικά πνευματικό. Αλλά για να το εκτελέσει πρέπει πρώτα να ξαναβρεί τον εαυτό του. Ο Σεφέρης, όπως και κάθε αληθινός ποιητής, μας δείχνει το δρόμο.
Από αυτό ξεκινώντας, μπορούμε να θυμηθούμε κάτι σημαδιακό που είπε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (φέτος τιμάμε και αυτού την αγέραστη μνήμη: εκατό χρόνια από το θάνατό του). Το παράθεμα είναι από το διήγημά του «Λαμπριάτικος ψάλτης»: «Άγγλος και Γερμανός ή Γάλλος δύναται να είναι κοσμοπολίτης ή αναρχικός ή άθεος ή ο,τιδήποτε. Έκαμε το πατριωτικόν χρέος του, έκτισε μαγάλην πατρίδα. Τώρα είναι ελεύθερος να επαγγέλλεται, χάριν πολυτέλειας, την απιστίαν και την απαισιοδοξίαν. Αλλά Γραικύλος της σήμεραν, όστις θέλει να κάμει δημοσία τον άθεον ή τον κοσμοπολίτην, ομοιάζει με νάνον ανορθούμενον επ’ άκρων ονύχων και τανυόμενον να φθάσει εις ύψος και φανεί και αυτός γίγας».
Αν εστιάσουμε στους ξένους (Άγγλους, Γερμανούς ή Γάλλους) που «έκτισαν μεγάλην πατρίδα», η σύγκριση με τα καθ’ ημάς είναι απελπιστική. Εμείς ακόμη αγωνιζόμαστε να στερεώσουμε το κράτος μας, και να τ’ ονειρευτούμε ως δικό μας, μετοχικό, με τους πολίτες του να το πονούν, να το σέβονται, να το υπερασπίζονται, να μην το κλέβουν. Δε θα πούμε περισσότερα. καθένας έχει το χρέος που του αναλογεί στη συνείδηση και τον βαθύτερο ανθρωπισμό του. Άλλωστε αυτό προσπάθησε σ’ όλη του τη ζωή και με κάθε τρόπο να εξακτινώσει ο Σεφέρης προς εμάς. Και το έκανε όχι με τον «αφηρημένο στοχασμό ενός διανοούμενου», αλλά, όπως έγραψε ο ίδιος, με μνήμες βιωματικές, «δεδομένα των αισθήσεων (είδες, άγγιξες, ο φόνος, το βογκητό, ακόμα και η πίκρα)», όλα που «σε μεγάλο βαθμό αποτελούν ιδιαίτερα προσωπικές εμπειρίες». «Κατά βάθος η σωτηρία μου και ο κίνδυνός μου – υπογραμμίζει – είναι οι αισθήσεις. Βλέπω κάποτε τη σκέψη μου να κινείται σαν το χέρι που χαϊδεύει ένα ζωντανό κορμί. Δεν μπορώ να ζήσω κοντά σε τίποτε που δεν ανασαίνει με κάποιο τρόπο σωματικά». Από αυτό μπορούμε ν’ αντιληφθούμε και το χέρι του που άγγιξε την ψυχή του κυπριακού ελληνισμού.

Όμως το ξύλινο μαγγανοπήγαδο – τ’ αλακάτιν,
κοιμισμένο στον ίσκιο της καρυδιάς
μισό στο χώμα και μισό μέσα στο νερό,
γιατί δοκίμασες να το ξυπνήσεις;
Είδες πώς βόγκηξε. Κι εκείνη την κραυγή
βγαλμένη απ’ τα παλιά νεύρα του ξύλου
γιατί την είπες φωνή πατρίδας;

Η ερώτηση απευθυνόταν άραγε μονάχα στο ζωγράφο Διαμαντή, που τον συντρόφευε και τον μυούσε στην κυπριακή του περιδιάβαση (κάτι, σα να πούμε, αντίστοιχο με τον πνευματικό δεσμό Βιργιλίου και Δάντη), ή μήπως είναι το δικό του λάλημα ψυχής τη στιγμή της «αναγνώρισης», όπως στην αρχαία ελληνική τραγωδία; Ο Διαμαντής, απ’ ό,τι βλέπουμε στην αλληλογραφία του με τον Σεφέρη, το επαληθεύει με τον τρόπο του, όταν του λέει: «Πόσο βαρύ, πρωτόγονο και αρχαίο, πλούσιο και λιτό μαζί και φίνο είναι το κυπριακό αυτό αίσθημα – το ελληνικό – σαν δράμα και πάθος». Σε άλλο πάλι γράμμα του ο Διαμαντής θα επανέλθει: «Καλέ μου φίλε, πώς να τα πω όλα αυτά και πώς να μεταδώσω το τράνταγμα που αισθάνθηκα από το γλυπτό αυτό ψαύσιμο της πατρίδας μου; [...] «Λεπτομέρειες στην Κύπρο». Ανατολή... κοντά στην εστία – συγγενεύουμε [...] Το ξέρουν οι Έλληνες πού βρίσκεται η πηγή και το ζυμάρι της φυλής; Ευχαριστώ».
Εδώ θα ταίριαζε μια ένθετη παρατήρηση, ως σχόλιο από τον Σεφέρη, που ανήκει σε ημερολογιακή καταγραφή (14 Απρίλη 1953): «Είναι τρομερό κάποτε με πόση καθαρότητα μπορεί να δει ο Έλλην την απόσταση που τον χωρίζει από την Ανατολή και από τη Δύση». Μπορεί αυτό να είναι η δυστυχία και η ευλογία μας: να μην συντασσόμαστε, να μη συμφυρόμαστε. η πνευματική μας αυτοτέλεια να παίρνει τη ρότα της από τη γεωγραφική θέση της σκέψης, αν επιτρέπεται μια τέτοια έκφραση. Εν πάση περιπτώσει, θα έπρεπε κάποτε αυτά να μελετηθούν εν σχέσει προς την αίσθηση του «αρχαϊκού δονήματος» που μας συντάσσει ως ανθρώπους σ’ αυτή την ιδιαίτερη περιοχή. Αυτό το δόνημα επαναφέρει στη σκηνή ο Σεφέρης με το τρίξιμο – ακριβέστερα: το βογκητό – του μαγγανοπήγαδου. Ένα γράμμα του Διαμαντή, εν προκειμένω, προσφέρει κάτι από τον κώδικα ερμηνείας του ποιητή: «Να μιλήσω σε σένα που άκουσα τον βαθύ ήχο και ένιωσα τον αρχαίο παλμό της φυλής. Πατρίδες! κι ανθρωπιά και ανεξαρτησία και αυτοσεβασμός ένα πράμα». Στην Κύπρο είν’ αλήθεια δοκιμάστηκαν «η πίστη και η προσήλωση» του ίδιου του Σεφέρη «σ’ έναν κόσμο ζωντανών και περασμένων ανθρώπων. στα έργα, στο ρυθμό τους, στη δροσιά τους», όπως έγραψε, για να προσθέσει αλλού: «Αυτός ο κόσμος μου έδωσε τη δύναμη να κρατηθώ ανάμεσα στους χαλασμούς που ήταν της μοίρας μου να ιδώ. Κι ακόμη, μ’ έκανε να νιώσω, όταν ξαναείδα το χώμα που με γέννησε, πως ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν του τις κόψουν πονεί, βιολογικά, όπως όταν τον ακρωτηριάσουν». Ο ομφάλιος λώρος που τον έδενε με τον τόπο είναι θεμελιακό γνώρισμά του. αποτελεί θα λέγαμε την κύρια γραμμή της ψυχικής του πλεύσης. Αυτό ο εκλεπτυσμένος αισθησιακός και κραδαινόμενος ανατολίτης είχε μυρίσει όλα τ’ αρώματα του ανατολικού ελληνισμού και της πατρώας Ιωνίας. Η μοίρα το έφερε να νιώσει στο πετσί του και να σαρκωθεί το ίδιο το δημοτικό τραγούδι με το γυρισμό του ως «ξενιτεμένου» στο πατρικό του σπίτι και στις αξεθώριαστες αναμνήσεις των παιδικών του κήπων, εκεί στη Σμύρνη. Λίγο καιρό πριν κατεβεί στην Κύπρο, έκανε μία εις βάθος «επίσκεψη» στην ενδοχώρα της Μικρασίας. Τα μάτια του όντως έσταζαν Καππαδοκία, και τούτο αποτυπώνεται βαθιά στο βιβλίο του «Τρεις μέρες στα μοναστήρια της Καππαδοκίας». Σ’ αυτό μιλά με περισσή εμβρίθεια για την αποκαλυπτική περιοχή που κράτησε στα σπλάχνα της το αρχέγονο ήθος της βυζαντινής Ορθοδοξίας. Τέτοια ήταν η βιωματική του εμπειρία, όταν έφτανε στην Κύπρο, Νοέμβρη του 1953. Το μαρτυρικό αυτό νησί ήταν άλλος ένας κόμβος – ο μεγαλύτερος ίσως αλλά και ο τελευταίος – στην αναζήτηση της μεγάλης Πατρίδας. Έφτασε πάντως σε καίρια στιγμή, λίγο πριν από τον ξεσηκωμό – το σκίρτημα εκείνου του αδιατάρακτου κόσμου – για ελευθερία. τούτο επλούτισε την οπτική και συναισθηματική του εμπειρία, γεγονός που προσέδωσε στην καλλιτεχνική του έκφραση ιδιαίτερη ανάσα και άλλον αέρα. Τα ημερολόγια του ωστόσο μαρτυρούν τη σωματική αλλά και την ψυχική του εξουθένωση από τις πολιτικές αναθυμιάσεις του επαγγελματικού περίγυρού του εκείνου του καιρού. Ίσως γι’ αυτό ακριβώς να ήταν ο Σεφέρης ανοιχτός στη θεραπευτική αγωγή και το βάλσαμο που του πρόσφερε το νησί. Όπως κι αν έχει, ο Σεφέρης λειτούργησε ως ενεργούμενο – ποιος ξέρει – στη μυστική διάταξη του κόσμου. Άλλωστε του δόθηκε η χάρη να μιλήσει για την Κύπρο, όπως κανένας δε μίλησε πιο πριν ή μετά από αυτόν και μας αποκάλυψε πράγματα που δεν τα γνωρίζαμε οι Κύπριοι, ως ανυποψίαστοι επαρχιώτες. Αλλά και σε τούτο διέκρινε μιαν άλλη αρετή, που δεν παρέλειψε μάλιστα να την εγκολπωθεί και να της προσδώσει ανάλογο φωτοστέφανο: «Η Κύπρος μ’ έκαμε επαρχιώτη – δόξα να ’χει ο Θεός», έγραψε το Δεκέμβρη του 1954. Ίσως ήθελε μ’ αυτό να πει πως η Κύπρος του αποκάλυψε το θαύμα που τόσο λαχταρούσε να ιδεί και που του δόθηκε στην ακραία ώρα της απελπισίας του. Αν μελετήσουμε σφαιρικά τον πλουν του από τη Στροφή του καραβιού του, ίσαμε τα Ημερολόγια Καταστρώματος Α΄ και Β΄ και τη βυθισμένη «Κίχλη» του, θα δούμε από ποια νερά και ποιους σακατεμένους νήπιους ανθρώπους έφτασε στην Κύπρο, χωρίς να τελειώνει εκεί το ταξίδι του. Το «Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄» (ή, για να κρατήσουμε τον πρωτογενή του τίτλο, «... Κύπρον, οὗ μ’ ἐθέσπισεν...») αποτυπώνει το ποιητικό σώμα του νησιού, αφού η Κύπρος συνεχίζει να ταξιδεύει μέσα στο χρόνο. Μονάχα που εκείνο το εθέσπισεν υποκρύπτει και μιαν εκούσια επιλογή. Ο Σεφέρης συμπάσχει με την Κύπρο – η Κύπρος εφάπτεται της ψυχής του, που αποδεσμεύει πυρήνες και εικόνες από την ηφαιστειώδη μάζα της. Και όλα εκφρασμένα ενσυνείδητα από τον ίδιο, με τρόπο περισσότερο ιδιωματικό, με την αυθεντικότητα του λαϊκού αισθήματος.
Ο ποιητής πήγε στην Κύπρο έξι φορές κι έμεινε σ’ αυτήν συνολικά 78 ημέρες. Όμως τ’ αποτυπώματα της εμπειρίας του και η εμμονή της αγάπης του για το συγκεκριμένο νησί – στο οποίο, όπως έγραψε τότε, κατοικούσαν «400 χιλιάδες ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη», όπου «δουλεύει μια μηχανή που κάνει τους Ρωμιούς σπαρτούς-Κυπρίους-όχι-Έλληνες» – όλα αυτά παραμένουν ανεξίτηλα μέσα στο έργο του.
Ο χρόνος δυστυχώς της ομιλίας, που ήδη με την ανοχή σας τον ξεπέρασα, δεν επιτρέπει ν’ αναφερθούμε αναλυτικά στα «κυπριακά» ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Θα παρέπεμπα λοιπόν στο χρηστικό βιβλίο «Ο Σεφέρης περί των κατά την χώραν Κύπρον σκαιών», του πρώην πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα Γιώργου Γεωργή, που δίνει τ’ αναγκαία στοιχεία για ένα έκαστο ποίημα. Το ουσιώδες είναι ότι όλα αυτά τα στοιχεία είναι δεμένα με την αγωνία του Σεφέρη για την μοίρα του νησιού, και τούτο καταφαίνεται κι από τις υπηρεσιακές προειδοποιήσεις του – παραμονή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου – προς τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών. Η ποιητική διαίσθηση έκανε τον διπλωμάτη Σεφέρη ν’ αντιλαμβάνεται καθαρά ότι η συνεταιριστική λύση, που επέβαλλαν οι Συμφωνίες, προοιώνιζε μεγαλύτερα κακά για την Κύπρο και την Ελλάδα. Οι προειδοποιήσεις του Σεφέρη έπεσαν στο κενό και μάλιστα ο ποιητής – μολονότι πρέσβης στο Λονδίνο – αποκλείστηκε από τη συνδιάσκεψη της Ζυρίχης.
Εδώ ανοίγεται άλλο κεφάλαιο, για το οποίο η Ιστορία δεν είπε ακόμα τον τελευταίο λόγο. Η πληγή παραμένει ανοιχτή και οι επιπτώσεις ορατές και αλυσιδωτές για όλο τον ελληνισμό. Διευκρινίζω ότι ομιλώ ως ποιητής, δεν ήρθα να κάνω πολιτική. Αλλά και οι ποιητές ζουν σ’ έναν κόσμο που υφίσταται συνεχώς την πίεση της ιστορίας και κάποτε αποτελούν – όπως στην περίπτωση του Σεφέρη – τη συνείδηση του τόπου τους. Υπό αυτό το πρίσμα μπορούμε να δούμε και την περίφημη αντιδικτατορική δήλωση του Σεφέρη, που έγινε στις 28 Μαρτίου 1969, με την προφητική προειδοποίηση του για την «τραγωδία που περίμενε αναπότρεπτη στο τέλος». Λέγοντας αναπότρεπτη τραγωδία είχε στο μυαλό του και στην αγωνία του το αγαπημένο του νησί της Κύπρου. Η ιστορία απέδειξε του λόγου το αληθές με το ελληνικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή.
Και τώρα κάτι που γλυκαίνει την πληγή. Όταν ο Σεφέρης άφηνε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο, είχε στο σακάκι του δυο αγορασμένα εισιτήρια, (ένα για εκείνον, ένα για τη γυναίκα του) με προορισμό την Κύπρο. Τον πρόλαβε το άλλο ταξίδι που δεν έχει γυρισμό. Ωστόσο εκείνος πήρε μαζί του αυτά τα εισιτήρια, με πλώρη για την Κύπρο της Άνω Ελλάδας.
«Σκέφτομαι πως στην αρχή κάθε ποιητικής γραφής μου υπάρχει πάντα ένα νησί» έγραφε (30 Ιουλίου 1954) στον Γ.Π. Σαββίδη. Και στον ζωγράφο Διαμαντή, πάλι έγραφε: «Η Κύπρος πλάτυνε το αίσθημα που είχα για την Ελλάδα. Κάποτε λέω ότι μπορεί να με πήρε για ψυχοπαίδι της» (12 Μαρτίου ’54). Το δεδομένο είναι ότι ο Σεφέρης λειτουργούσε με όρους μνημονικούς. Κάποια στιγμή ξαναβρήκε στην Κύπρο, ωσάν τον Τεύκρο, μιαν άλλη Σαλαμίνα και άκουσε τη σπαρακτική κραυγή της πατρίδας που έβγαινε «απ’ τα παλιά νεύρα του ξύλου». Κρίμα που αυτή η κραυγή είχε συντύχει «ανθρώπους με τέλειες πανοπλίες» – ακόμα και δυο άριστους φίλους του Σεφέρη (Γιώργο Κατσίμπαλη, Ζήσιμο Λορεντζάτο) – που δεν κατάφεραν να τη συλλάβουν και να την κάνουν αμέσως αναγνωρίσιμη. «Φυλλομετρώ το βιβλίο», έγραφε τον Απρίλη του ’56 ο Λορεντζάτος στον Σεφέρη «και, μα την αλήθεια, δεν ξέρω τι να σου πω βλέποντάς σε να κρατάς στα χέρια σου ένα όργανο – την ελληνική λαλιά – [...] ένα όργανο από τη φύση του ιερό, και χρησιμοποιώντας το... στο κενό!». Η απάντηση του Σεφέρη ήταν ακαριαία: «Αν τα ιερά όργανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σκουπίζουμε άδεια κανάτια, χωρίς να γίνουν στάχτη στα χέρια μας, τι σόι όργανα είναι; Κι αν είναι κενό το να μιλάς για την ανθρωπιά και την τραγωδία και τούτη την προφορική παράδοση ενός τόπου δικού σου, ποιο είναι το μη κενό; οι Αζτέκοι;». Το βέβαιο είναι ότι ο Σεφέρης έκανε με το ...Κύπρον, οὗ μ’ εθέσπισεν... μια διακινδύνευση ποιητική, που είχε χλιαρή υποδοχή από την κριτική και το κοινό της Ελλάδας. Ίσως έπρεπε να ζήσει κανείς από κοντά το κλίμα του νησιού για ν’ αντιληφθεί την αλήθεια που έκρυβαν τα λόγια του, όταν έγραφε στον Γ.Π. Σαββίδη, Οκτώβρη του 1955: «Καταπληκτική η ατμόσφαιρα: Ορμή της νιότης, πίστη, κι αυτή η ανάσα ενός λαού που ξαφνικά γνωρίζει τον εαυτό του». Ο εγκρατής στη σκέψη και το αίσθημα Σεφέρης βίωσε επαναστατικά το εύρος και τα επιτρεπόμενα όρια της ευαισθησίας, καθώς αυτή κρυσταλλωνόταν επάνω στο ανθρώπινο υλικό της. Μπορούμε να τον φανταστούμε σαν ένα στήθος που αηδονολάλειε, έχοντας μέσα του μια φουσκοθαλασσιά φωνών που μετασχηματίζονταν πρωτεϊκά. Εκεί που φούντωναν οι μνήμες, οι ψίθυροι και οι αόρατες παρουσίες, αυτός ο αιώνιος ταξιδευτής στοχαζόταν για την ανθρώπινη μοίρα και για την ίδια τη φύση της αλήθειας. Με τη διπολικότητα του διπλωμάτη και του ποιητή, ο Σεφέρης δοκίμασε την πίστη του στο Έθνος αλλά και στις ίδιες τις δυνατότητες της γραφής. Η αμφίπλευρη ιδιότητά του όξυνε το μάτι του, για να ξεχωρίζει πεντακάθαρα τους αηδονολάτρες και τους αηδονοκλάστες. εκείνους που φλογίζονταν από την αγάπη της πατρίδας αλλά και τους άλλους, του χαμόσυρτους και τους αμνήμονες. Η αίσθηση του τραγικού, που τον συνόδευε πάντα, και η ανταύγεια της σωκρατικής του σωφροσύνης τον ολοκλήρωναν ως Έλληνα πολίτη του κόσμου. Άφηνε πλέον πίσω του τα μυθολογικά στερεότυπα κι έμπαινε στο χώρο της καυτής ιστορίας, όπου παιζόταν ακόμα το παιχνίδι του Καλού και του Κακού. Η παραδοχή του ποιητή «ωστόσο νόμιζα πως έβλεπα τόσα χρόνια» αποσύρει το πέπλο των ψευδαισθήσεων και τον οπλίζει με σθένος, ώστε να μπορεί ν’ αντέχει αυτά που βιώνει και όσα επεξεργάζεται στοχαζόμενος. Ακλόνητος, ήρεμος και ισορροπημένος, βλέπει πολλά στο θέατρο της ιστορίας. Και βλέπει και την αποκάλυψη των φίλων μα και το ζύγισμά τους (κλασικό το παράδειγμα του Λώρενς Ντάρρελ, που ανέλαβε την αγγλική προπαγάνδα τον καιρό του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα). Ο ψευτοθεατρίνος «κυνικός και φιλλέλλην – ποιητής ή κάτι τέτοιο» των «Περιχώρων της Κερύνειας» προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη δραματική αξία στην επίκληση του Σεφέρη προς τους «φίλους του άλλου πολέμου». εκείνους που αντιστάθηκαν στην «αρπαγή, το δόλο, την ιδιοτέλεια, το στέγνωμα της αγάπης». Τους συλλογίζεται, «σ’ αυτή την έρημη συννεφιασμένη ακρογιαλιά» της Σαλαμίνας της Κύπρου, «καθώς γυρίζει η μέρα». Πόσο είναι άραγε το ειδικό βάρος του σεφερικού συλλογισμού σε τέτοιες γωνιές της γης; Τούτο μάλλον καταγιγνώσκεται από τη διαπίστωση του ίδιου του ποιητή: «Το Κυπριακό ζήτημα είναι πριν απ’ όλα ζήτημα καλλιέργειας, ζήτημα «κουλτούρας» με την πλατύτερη έννοια που έχει η λέξη» (γράμμα στον Γ. Θεοτοκά, 28 Δεκεμβρίου 1954). Όποιος ασχολείται με τις λέξεις μπορεί να καταλάβει και τα πράγματα (που αυτές περιέχουν). Ο Λόγος καθορίζει τη «γραμμή»:

Φωνή Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων.
Νῆσός τις ἔστι.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ








Εκφωνήθηκε στο Αμφιθέατρο «Γιάννος Κρανιδιώτης» του Υπουργείου Εξωτερικών, στην Αθήνα, στις 4 Οκτωβρίου 2011, στο πλαίσιο της εκδήλωσης που διοργανώθηκε από την Ένωση Διπλωματικών Υπαλλήλων στη μνήμη του Γιώργου Σεφέρη.

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

Ο ήρωας της Εθνικής Αντίστασης στην Κορινθία Αντ/χης Εμ.Βαζαίος


Ο Ε.Βαζαίος υπήρξε συμπολεμιστής του πατέρα μου στην Αλβανία το 1940, για τον οποίο είχε πολύ θετική άποψη .Στην συνέχεια υπήρξε αρχηγός του ΕΛΑΣ στην Κορινθία.Αντιγράφω απο το ιστολόγιο του Σ.Ριζόγιάννη αποσπάσματα απο τα απομνημονεύματα του Βαζαίου , που αποτελούν σημαντική ιστορική πηγή.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤ/ΧΗ ΒΑΖΑΙΟΥ ΕΜΜ.*


¨Διά την εν Αλβανία πολεμικήν μου δράσιν ετιμήθην με το Αριστείον Ανδρείας και με τον Πολεμικόν Σταυρόν (Ε.Δ.Υ.Σ. 40/12-2-42)
Η αφήγησις των αναμνήσεών μου θα αποδείξη ότι από πατρτιωτισμόν και μόνον εκινήθην.
Έπειδή κατά την κατοχήν διεδραμάτισα κάποιον ρόλον ως στρατιωτικός υπεύθηνος εις το 4 ον Β.Α. Τμήμα της Πελοπονήσου, φρονώ ότι είναι πλέον καιρός, ο Ελληνικός λαός να μάθη τα άγνωστα παρασκήνια του ελληνικού δράματος εις την σπουδαίαν ταύτην περιοχήν, διότι παρετηρήθη το τραγελαφικόν φαινόμενον.
1) Κορυφαίοι κουμμουνισταί κατά το πλείστον επιστήμονες της περιοχής ταύτης και οι οποίοι ήσαν υπεύθυνοι δι΄οσα διεδραματίσθησαν εις το πολιτικόν τομέα έχουν λάβει άφεσιν αμαρτιών και διάγουν σήμερον ζωήν άνετον, έχοντες αρίστας σχέσεις με τους δεξιούς μέχρι χθές θανασίμους εχθρούς των καθ΄ον χρόνον ευρίσκονται ακόμη εις τας φυλακάς άσημα παιδιά του λαού καθοδηγηθέντα από τους ανωτέρω αρχηγούς.
2) Δεξιοί επιστήμονες και μη, των οποίων η πολιτεία κατά την κατοχήν δεν υπήρξεν άμεμπτος, κατέχουν σήμερον ανωτάτας θέσεις εις τον Κρατικόν Μηχανισμόν και τούτο διότι τους επροστάτευσεν και τους προώθησε το δέος του κομμουνισμού και η αντικομμουνιστική των λύσσα.
3) Και μόνον ημείς οι έχοντες το θάρρος να υποστηρίζωμεν την αλήθειαν θεωρούμεθα ακόμη ύποπτοι από εθνικής πλευράς, οι δε μαχηταί τους οποίους ημείς ωδηγήσαμεν εις τας μάχας εναντίον των κατακτητών, και νεκροί ακόμη υβρίζονται. Ενώ είναι γνωστόν ότι οι ιεροί ούτοι νεκροί, κατά το πλείστον αγροτόπαιδα μακράν παντός πολιτικού μιάσματος, έδωσαν την ζωήν των διά την σκλαβωμένην τότε Ελλάδα ως πραγματικοί ήρωες.
Εις την αφήγησιν μας ταύτη θα εξιστορήσωμεν τα γεγονότα από το ημερολογιόν μας με όλην την ωμήν πραγματικότητα και δεν θα διστάσωμεν να ομολογήσωμεν τα σφάλματα μας όπου υπάρχουν τοιούτα, και θα αφήσωμεν τον αντικειμενικόν αναγνώστην να εξαγάγη τα συμπεράσματά του.
-----------------------------------------------------------------------------------
« Είχομεν την ατυχίαν επί πλέον εις την περιοχή μας να διορισθή από το Πελοποννησιακόν Γραφείον του Ε.Α.Μ. εις υπεύθυνος πολιτικός πραγματικός δικτάτωρ υπό το ψευδόνυμον Τριαντάφυλος ή Στάθης , ο οποίος είχε τα δικαιώματα ζωής και θανάτου επί πάντων εις την περιοχήν .Οι δε διάφοροι διανοούμενοι κομμουνισταί καταγόμενοι εκ της περιοχής (ιατροί, δικηγόροι, καθηγηταί διδάσκαλοι κ.λ.π.) λαβόντες τας επικαίρους θέσεις καπετανέων και πολιτικών εις όλα τα κλιμάκια της τε πολιτικής οργανώσεως και του Συν/τος, ήσαν άπαντες πιστά ανδρείκελα του Στάθη, τον έτρεμαν κυριολεκτικώς και ουδείς εξ αυτών ετόλμησε ποτέ να τον συγκρατήση από τον σαδιστικόν κατήφορον του να βασανίζη και να εκτελή κατά το δοκούν»
--------------------------------------------------------------------------------------
« Ως Στρ/κός Αρχηγός δεν ελάμβανον επισήμως γνώσιν των συλλήψεων διότι τούτο ήτο έργον των πολιτικών οργανώσεων και της πολιτοφυλακής η οποία ήτο ανεξάρτητος και εξετέλει τας διαταγάς του Στάθη.
Ημέραν τινά επληροφορήθην ότι ο Στάθης προτίθεται να εκτελέση εν ποσοστό 5-10% εκ των κατοίκων εκάστου χωρίου (φυσικά εκ των προκρίτων) διά να εξουδετερώση την παρουσιαζομένην αντίδρασιν . Μετά δύο ήμέρες τον συναντώ και του δηλώ απεριφράστως ότι εις ενδεχομένην εγκηματικήν του ταύτην ενέργειαν θα με ,εύρη αντιμέτωπον .Ούτος εξαγριωθείς μοι λέγει: “ Συναγωνιστή Αρχηγέ ,φύλαξε το κεφάλι σου και μην αναμιγνύεσε εις αλλότρια καθήκοντα” του επανέλαβον την δήλωσιν μου με απειλητικόν τρόπον και απήλθον.»
---------------------------------------------------------------------------------------
« Οι υποκινηταί όλης της αυτής της ιστορίας Άγγλοι ενώ εχαίροντο και μας παρώτρυνον εις την λήψιν των σκληροτέρων μέτρων, λέγοντες εις ημάς επισήμως ότι η ασφάλεια του απελευθερωτικού στρατού απαιτεί δρακόντια μέτρα και ότι θα πρέπει να εκτελήται επί τόπου άνευ διαδικασίας πάς ύποπτος , διότι αυτό απαιτεί το συμφέρον του Συμμαχικού αγώνος: Άλλο που δεν ήθελεν ο Στάθης.»
-----------------------------------------------------------------------------------------------
«“Η γνώμη σας οδηγεί εις την ηττοπάθειαν , η οποία είναι άγνωστος εις την Ελληνικήν ψυχήν”
Εάν δεν ελάμβανε χώραν ο τιτάνειος ούτος αγών μέγα μέρος των ελληνίδων θα οδηγείτο μοιραίως εις την πορνείαν , και άπαντες οι άνδρες οι δυνάμενοι να φέρουν όπλα ή θα επιστρατεύοντο βία υπό των Γερμανών και θα αποστέλοντο εις διάφορα μέτωπα ή θα εστέλνοντο εις τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως οπότε τα θύματα θα ήταν πολύ περισσότερα . Λοιπόν μεταξύ δύο κακών το μή χείρον βέλτιστον.»
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------


«....καθ΄ ό Έλληνες ετάφησαν αδελφωμένοι εις το αυτό νεκροταφείον του χωρίου. Άς παρακαλέσωμεν τας ψυχάς των να παρακαλέσουν τον Ουράνιον Πατέρα να προφυλάξη όλους τους Έλληνας από μελλοντικούς εμφυλίους σπαραγμούς»




========================================================================


* - Ο Βαζαίος Εμμ. και ο Πατήρ μου είχαν ηρωϊκή πατριωτική κοινή και παράλληλη πορεία ως Μεγάλοι Έλληνες Άνδρες. Στο Έπος του 40΄ υπηρετούντες στο 6ο Σ.Π. ,επίσης Διοικητής του 6ου Σ.Π. του ΕΛΑΣ ο Βαζαίος , υπεύθυνος του ΕΛΑΣ στο χωριό μας ο πατήρ μου, θύμα του “Στάθη” o Βαζαίος , θύμα και ο πατήρ μου (τον Αύγουστο του 44΄ εδιώχθει από τους «αντάρτες» του Στάθη γιά να «σφαγιασθεί»), θύμα των εχθρών της πατρίδος Γερμανών – Άγγλων – Ιταλών ο Βαζαίος , θύμα και ο Πατήρ μου ( Φυλακίσθει από τους Ιταλούς , φυλακίσθει από τους Γερμανούς και παρ΄ολίγον να εκτελεσθεί ). Το χειρότερο δε, θύματα των δοσιλόγων και οι δύο. Το υπέρτατο όμως διαφύλαξαν ως εντολοδόχοι της φυλής μας με πολλούς άλλους την ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ των ΕΛΛΗΝΩΝ γιά εμάς τους μεταγενέστερους.
-Το κτήνος"Στάθης" ήταν ο Θεόδωρος Ζέγγος τον οποίο ώς τέκνο του τον ξέπλυνε κατόπιν εορτής, το ΚΚΕ τον Οκτώβριο του 44'.

(Εν καιρώ θα παρουσιασθούν ψηφιακά και άλλα φοβερά αποσπάσματα από το βιβλίο του Βαζαίου γιατί αντιλήφθηκα ότι όπως τον ίδιο θέλουν να τον αναγάγουν στη ΛΗΘΗ έτσι και το βιβλίο-ντοκουμέντο του για να μην περιρέει η ΑΛΗΘΕΙΑ. Φοβερό δε είναι από την αναφορά γεγονότων στο βιβλίο, ότι διαφαίνεται το γιατί αυτά τα θεριά ΓΕΡΜΑΝΟΙ-ΙΤΑΛΟΙ- οι "πούστηδες" ΑΓΓΛΟΙ - οι δοσιλογοί τους και όχι μόνον (Μπόλικοι οι εντολοδόχοι ΑΡΧΕΚΑΚΩΝ ) ήθελαν και ειδικά τώρα θέλουν να μας κατασπαράξουν ψυχή τε και σώματι εμάς τους Έλληνες, ενώ φαινομενικά δεν υπήρχε και δεν υπάρχει λόγος)


"Πελοποννήσιοι δε πηγή πολλών κακών Κορίνθιοι δε Πελοποννησιότεροι των Πελοποννησίων " Δημοσθένης
"ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΟΥ ΜΕΝΕΤΟΙ"

6-11-11
Σωτήρης Ριζόγιαννηςhttp://rozosotiris.blogspot.com/2011/11/blog-post_06.html

Η νέα κατοχή

Η νέα κατοχή


« Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε
Υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν αγαπήσετε.
Αγαπήσαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν εγκαταλείψετε τη ζωή σας.
Εγκαταλείψαμε τη ζωή μας και βρήκαμε τη στάχτη ….
Βρήκαμε τη στάχτη. Μένει να ξαναβρούμε τη ζωή μας ,
τώρα που δεν έχουμε πια τίποτα. »
Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ
[1]


Ο Φ.Νίτσε έγραψε για τους Γερμανούς ότι « δεν έχουν καμιά ιδέα του πόσο είναι χυδαίοι , και τούτο είναι το υπερθετικό της χυδαιότητας – δεν ντρέπονται καν που δεν είναι παρά Γερμανοί.»
[2] , όπως και ότι «παντού όπου φθάνει η Γερμανία διαφθείρει τη μόρφωση»[3]
Προφανώς κάποια εθνικά χαρακτηριστικά δεν αλλοιώνονται με την πάροδο του χρόνου. Διαφορετικά δεν εξηγείται ότι σήμερα ο γερμανικός λαός φαίνεται να μην έχει διδαχθεί πολλά από τις ιστορικές εμπειρίες που είχε κατά τον εικοστό αιώνα. Αντίθετα δείχνει να ακολουθεί μια πολιτική κατά την οποία η Γερμανία δεν αφομοιώνεται μέσα στην Ευρώπη ,αλλά αντίθετα στοχεύει σε μια γερμανική Ευρώπη , όπου όλα τα επιμέρους κράτη θα υποταχθούν σε αυτή. Η επιβολή της πολιτικής Μέρκελ – με πρώτο θύμα την Ελλάδα – δείχνει ότι τουλάχιστον προς το παρόν πετυχαίνει τους στόχους της .
Είναι γνωστό πως όταν η πολιτική Γκορμπατσώφ , επέτρεψε την ενοποίηση της Γερμανίας , η Αγγλία της Θάτσερ και η Γαλλία του Μιττεράν ανησύχησαν έντονα. Θεωρήθηκε ότι η εγκατάλειψη του μάρκου και ο εγκλωβισμός της Γερμανίας στο Ευρώ θα ακύρωνε κάθε προσπάθεια της Γερμανίας για κυριαρχία στην Ευρώπη. Πράγματι αυτό το σενάριο απέδωσε σε κάποιο βαθμό και αντιμετωπίστηκαν οι αρχικές ανησυχίες .
Τώρα όμως ήρθε η ώρα της αλήθειας .Η επίθεση των αγορών στις ασθενέστερες οικονομίες του Νότου , έδωσε την ευκαιρία στην Γερμανία , να προβάλει την ισχύ της που απορρέει από την οικονομία της και να εμφανιστεί ως απαιτητικός δανειστής έναντι αφερέγγυων οφειλετών. Η Αγγλία παραδοσιακά από ιδιοσυγκρασία μακρύτερα από την Ευρώπη , δεν αισθάνεται να την αγγίζει άμεσα η νέα κατάσταση. Η Γαλλία , όπως και η Ιταλία είναι αδύναμες να αντιμετωπίσουν την Γερμανία. Μόνο αν η Ρωσία ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα υπήρχε ένα σοβαρό αντιστάθμισμα, ενώ και οι παρεμβάσεις των ΗΠΑ θα είχαν αναγκαστικά πολύ πιο περιορισμένα αποτελέσματα. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται πιθανό στο ορατό μέλλον.
Όλες οι χώρες του Νότου , η μία μετά την άλλη θα πέφτουν στην κρίση χρέους , για να ακολουθήσουν στην συνέχεια την ίδια αποτυχημένη συνταγή .Με μαθηματική βεβαιότητα η κρίση θα ακουμπήσει σε λίγο και τις πιο ισχυρές και αυτάρκεις οικονομίες του βορρά. Σε αυτή την περίπτωση θα υπάρχουν τρία ενδεχόμενα :η ΕΚΤ να κόψει ΕΥΡΩ κατά το παράδειγμα της FED, ή να εκδώσει ευρω-ομόλογα , ή αν δεν συμβεί ούτε το ένα ούτε το άλλο το ευρωπαϊκό εγχείρημα να έχει άδοξο τέλος και όλα τα κράτη συγκροτημένα να επιστρέψουν στα εθνικά νομίσματα σε ένα σύντομο χρονικό ορίζοντα .Η περίπτωση αυτή θα είναι πολύ λιγότερο οδυνηρή για την Ελλάδα από το ενδεχόμενο να εκδιωχθεί χρεοκοπημένη από το Ευρώ , ενώ υφίσταται το Ευρώ ως νόμισμα, στριμωγμένη στην άκρη των Βαλκανίων δίπλα από μια νέο-οθωμανική Τουρκία που καιροφυλακτεί να αρπάξει κάθε ευκαιρία.. Στην πολιτική όπως και στην οικονομία ο χρόνος έχει μεγάλη σημασία.
Πως φτάσαμε σε αυτό το σημείο είναι αρκετά γνωστό. Η Γερμανία κράτησε επί μια δεκαετία σταθερούς τους μισθούς αποκτώντας ένα πρόσθετο συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των χωρών του Νότου. Συγχρόνως σε χώρες όπως η Ελλάδα εξαγοράστηκε ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού , που ασκούσε εξουσία ώστε να προτιμηθούν τα προϊόντα της και οι εταιρείες της. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο θανάσιμος συνδυασμός για την Ελλάδα είναι ένα τεράστιο εμπορικό έλλειμμα – που έτρεξε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς μετά την ένταξη στο Ευρώ -με εξίσου τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα .
Η χώρα μας εγκατέλειψε τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα , ενώ το κράτος χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για την αναπαραγωγή του πελατειακού συστήματος. Το αστείο της κατάστασης είναι ότι όλα αυτά έγιναν από πολιτικούς που επικαλούνται τον ευρωπαϊσμό , τον εκσυγχρονισμό και τον ορθολογισμό. Ενώ κάποιοι που έγκαιρα διείδαν τον κίνδυνο και προειδοποιούσαν ότι το παρασιτικό μοντέλο δεν έχει προοπτική , ενώ θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού κράτους κατηγορήθηκαν και λοιδωρήθηκαν ως αντιευρωπαϊστές , ανορθολογικοί και ελληνοκεντρικοί.
Όμως αν το ελληνικό κράτος δεν σπαταλούσε πολύτιμα έσοδα για να συντηρήσει το πελατειακό σύστημα ή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες αλλά τα διοχέτευε για να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές ή να δημιουργηθούν βιομηχανίες που θα εκμεταλλεύονταν το πλούσιο υπέδαφος – αντί αυτό να παραδίδεται σε ξένες εταιρείες - , η κατάσταση θα ήταν τελείως διαφορετική. Αναρωτηθήκαμε γιατί ενώ οι Έλληνες διαθέτουν τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο , δεν υπάρχουν ναυπηγεία στην χώρα μας , που να μπορούν να τον εξυπηρετήσουν ;
Η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε ως πρώτιστο στόχο να πετύχει αυτάρκεια τουλάχιστον ως προς τα τρόφιμα .Να μπορεί να θρέψει τον λαό της με τις δικές της δυνάμεις .Επίσης να υπάρχει ένας σύγχρονος δευτερογενής τομέας, που δεν θα στηρίζεται στην φτηνή εργασία αλλά στην καινοτομία , στην ποιότητα και στην εύκολη πρόσβαση σε αγορές όπως αυτές των Βαλκανίων.
Αντί αυτών ούτε ανάπτυξη πραγματική υπήρξε , αλλά ούτε και αναδιανομή του εισοδήματος. Κάνοντας αρχή οι δύο πρώτες τετραετίες του ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε ένας αλόγιστος δανεισμός , που διοχετεύθηκε όχι στην παραγωγή , αλλά στην κατανάλωση. Αποτέλεσμα αυτών να υπάρξουν κάποιες δεκαετίες όπου ο λαός είχε την αυταπάτη της ευημερίας , ενώ η πολιτική και η οικονομική ελίτ ανεμπόδιστη υποθήκευε το μέλλον του τόπου. Σήμερα είναι κοινό μυστικό ποιοι πολιτικοί μας ,παίρνανε μίζες από τις γερμανικές εταιρείες. Εξοργιστικό όμως είναι ότι κανένας τους δεν τιμωρήθηκε ,ενώ και συνδικαλιστές των ναυπηγείων Σκαραμαγκά , που και αυτοί έλαβαν μίζες , αν και δεν προστατεύονται από κανενός είδους ασυλία – παραμένουν ατιμώρητοι.
Η χώρα μας είναι σε τέτοιο βαθμό εξαρτημένη , όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία της , αν εξαιρέσουμε το διάστημα της κατοχής και τα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου. Θα είναι για πολύ καιρό εκτός αγορών , δακτυλοδεικτούμενη σαν κακόπιστη και αφερέγγυα ,ενώ οι ξένοι εντολοδόχοι θα αλωνίζουν στην χώρα μας και θα καθορίζουν την πολιτική της με κάθε λεπτομέρεια .Πρόκειται ουσιαστικά για μια ήττα χωρίς πόλεμο .Η κατοχή μπορεί να καλύπτεται με διάφορους τρόπους αλλά είναι κατοχή και κατάργηση της όποιας ανεξαρτησίας είχε η χώρας μας. Στόχος να ελεγχθεί η Ελλάδα ώστε να μην αποκλίνει προς την Ρωσία ή την Κίνα αλλά και να λεηλατήσουν όλα τα περιουσιακά της στοιχεία .Συγχρόνως η συμπίεση του εργασιακού κόστους – με βάση τις αποτυχημένες νεοφιλελεύθερες συνταγές – θα οδηγήσει τις αμοιβές σε επίπεδα τριτοκοσμικά. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα τεθεί σχεδόν εξολοκλήρου υπό τον έλεγχο της Τρόικας με αποτέλεσμα οι παρεμβάσεις της να αγγίξουν και το τελευταίο νοικοκυριό.
Ο Γ.Α.Παπανδρέου αποδεικνύεται ο μοιραίος άνθρωπος για την Ελλάδα. Κατέλαβε την εξουσία εξαπατώντας τον ελληνικό λαό και διατηρήθηκε σε αυτή με συνεχή ψεύδη και εκβιασμούς. Η προσφυγή στην Τρόικα ούτε αναγκαία ήταν , ούτε χρήσιμη , ούτε μονόδρομος φυσικά. Μετά την νίκη του στις εκλογές δεν εκμεταλλεύθηκε τα χαμηλά επιτόκια , ώστε να δανειστεί η χώρα μας από τις αγορές , αλλά ούτε δανείστηκε από την Ρωσία όπως έκανε η Κύπρος ή από την Κίνα όπως κάνει η Ιταλία και η ίδια η Ε.Ε. Αντίθετα δέχτηκε αδιαμαρτύρητα το φούσκωμα του ελλείμματος που του υπέδειξε η Ε.Ε. ,ενώ ο ίδιος και οι υπουργοί του συμμετείχαν σε μια άθλια εκστρατεία δυσφήμισης όπου η Ελλάδα χαρακτηριζόταν προς τους δανειστές της «Τιτανικός που βυθίζεται» και ως η «πιο διεφθαρμένη χώρα στον κόσμο» .Στην ουσία ο Γ.Α.Παπανδρέου προκάλεσε την προσφυγή μας στην Τρόικα ,ενώ μπορούσε εύλογα να την αποφύγει. Στην συνέχεια ,αυτό το οποίο επαγγελόταν , η μείωση των δαπανών του κράτους δεν έγινε . Διότι αυτές δεν απαρτίζονται μόνο από μισθολογικές δαπάνες , αλλά και με δαπάνες προς προμηθευτές κλπ τις οποίες φυσικά δεν αντιμετώπισε. Συγχρόνως υπάρχει ένας σκληρός κομματικός πυρήνας , ο οποίος αφέθηκε ανενόχλητος Το κούρεμα του χρέους θα είχε νόημα αν είχε γίνει το 2009 ,οπότε δεν θα είχε μεσολαβήσει μια διετή ύφεση και αφαίμαξη των εισοδημάτων ,ούτε θα είχαμε φορτωθεί τα επιπλέον δάνεια της Τρόικας- τα οποία δεν περιλαμβάνονται στο κούρεμα. Σήμερα ενώ κρέμεται πάνω από το κεφάλι μας η άτακτη χρεοκοπία και ο εξοβελισμός από το ευρώ υπάρχει ένας πρωθυπουργός που δημόσια έχει διαφωνήσει με την σκοπιμότητα του «κουρέματος» και ένα κόμμα που επίσης θεωρεί ότι εκχωρούμε κρίσιμο μέγεθος εθνικής κυριαρχίας. Είναι προφανές ότι οι συμφωνίες του Γ.Α.Παπανδρέου έχουν εγκλωβίσει την χώρα μας για μια τουλάχιστον δεκαετία.
Αυτή η μικρή κόγχη γης , που είναι η πατρίδα μας , η Ελλάδα , πέρασε πολλά στην πορεία της , το σώμα της τραυματίστηκε πάμπολλες φορές από διαφορετικούς κάθε φορά επιδρομείς και τους ντόπιους συνεργάτες τους , αλλά επέζησε । Κατά τον ίδιο τρόπο και την σημερινή κρίση , μπορούμε και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά και παλικαρίσια. Με καρτερία και υπομονή. Όπως έλεγε ο Φ.Νίτσε « Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό».

[1] Γ.Σεφέρης :Τετράδιο Γυμνασμάτων /Άντρας , περιλαμβάνεται στα Ποιήματα του Γ.Σεφέρη, Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ σελ.120
[2] Φ.Νίτσε :Ίδε ο Άνθρωπος, Εκδόσεις Αλμωπός, Μετάφραση Ι.Ζερβός , σελ. 168
[3] Φ.Νίτσε :Ίδε ο Άνθρωπος, Εκδόσεις Αλμωπός, Μετάφραση Ι.Ζερβός , σελ. 56
[4] Φ.Νίτσε : Λυκόφως των ειδώλων, Εκδοτική Θεσσαλονίκης , μετάφραση Ζ.Σαρίκας, σελ. 14

Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2011

ΛΩΡΗ ΚΕΖΑ:Παίζοντας στου µπαµπά του το backyard




Από το ΒΗΜΑ 6 .11.2011.Δυστυχώς αυτά δεν ειπώθηκαν νωρίτερα ώστε να προλάβουμε ότι ακολούθησε

Παίζοντας στου µπαµπά του το backyard


Πρέπει να του αναγνωρίσουµε τη µοναδικότητα. ∆εν υπάρχει άλλος πρωθυπουργός που να ανοίγει το στόµα του και µε µια ατάκα να ρίχνει κατά 7,34 τον γενικό δείκτη του δικού του Χρηµατιστηρίου και να δηµιουργεί αβεβαιότητες σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές. Αυτή δεν είναι δική µας εκτίµηση, τα λένε οι οµόλογοί του στην Εσπερία. Φταίει ο ίδιος; Οχι. Φταίει η νοοτροπία των ψηφοφόρων του και των συντρόφων του οι οποίοι δεν τον ανέδειξαν επειδή ήταν ο «Γ. Παπανδρέου» αλλά ως «Παπανδρέου Γ’», µε όρους Πριγκιπικής ∆ηµοκρατίας. Τα µέλη και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ ήταν εκείνα που ανέχτηκαν την ανάρρηση ενός ατόµου που δεν είχε πλεονεκτήµατα έναντι άλλων πιθανών προέδρων. Να τα θυµηθούµε για να µην ξεχνιόµαστε. Οταν κατέρρεε το κόµµα, το φθινόπωρο του 2003, ο κ. Κώστας Σηµίτης προσκάλεσε στο σπίτι του τον κ. Παπανδρέου. ∆εν ξέρουµε αν τον κέρασε καφέ ή τσάι, πάντως τον φίλεψε την προεδρία. Μια πολιτική αυθαιρεσία που έγινε αποδεκτή αρχικά µε µουγκαµάρα. Κατόπιν στήθηκαν κάλπες µε τον κ. Παπανδρέου να είναι µοναδικός υποψήφιος, κάτι που συνάδει µε τα πολιτικά ήθη άλλων τόπων, ας πούµε της Συρίας. ∆εν είναι κοµψό να πούµε ότι ο άνθρωπος ήταν «ακατάλληλος», µπορούµε όµως να αναρωτηθούµε αν κάποιος άλλος ήταν ελαχίστως πιο κατάλληλος.

Οσο ο κ. Παπανδρέου ήταν ένας απλός πρόεδρος της αξιωµατικής αντιπολίτευσης υπήρχαν επικριτές του που επιθυµούσαν να εκδώσουν ένα σαµιζντάτ µε τις γλωσσικές γκάφες του. Ως εκεί η παρουσία του µπορούσε να χαρακτηριστεί χαριτωµένη. Περνώντας από τα λόγια στα έργα επήλθε η καταστροφή. Τι να πρωτοθυµηθούµε; Οτι την ώρα που παιζόταν η οικονοµία της χώρας διόρισε υπουργό ένα µειράκιο δίχως εµπειρία αντί να επιλέξει τους αξιότερους και να φτιάξει ένα διευθυντήριο µε τους άξιους και το σκεπτικό ότι είναι καλύτερο να εκτιµά τους συνεργάτες του από το να τους συµπαθεί... Τι να θυµηθούµε; Τις διαδικασίες opengov που πάγωσαν τη διοίκηση του κράτους προτού τοποθετηθούν ξανά πρασινοφρουροί... Τι να θυµηθούµε; Τα πέρα-δώθε στην υφήλιο που έδιναν δήθεν παγκόσµιο κύρος αφήνοντας ακυβέρνητη τη χώρα και µάλιστα µε µηδενικό αποτέλεσµα (µας λένε ότι κανείς από τους συνοµιλητές της αλλοδαπής δεν του σηκώνει σήµερα τα τηλέφωνα).

Ας µιλήσει η µνήµη. Να θυµηθούµε το άνοιξε-κλείσε υπουργείων, φορέων, διευθύνσεων. Τη µια µέρα καταργούσε το υπουργείο Ναυτιλίας, την άλλη µετέφερε τις αρµοδιότητες, στον ανασχηµατισµό το ξανάνοιγε και µια µέρα που είχε όρεξη για αλλαγές, το κατήργησε εκ νέου. Ο κ. Παπανδρέου εµφανιζόταν ως µέγας µεταρρυθµιστής, ως καινοτόµος ενώ στην πραγµατικότητα ήταν ένα κακοµαθηµένο που έπαιζε µε το παιχνίδι που κληρονόµησε πάππου προς πάππο (την Ελλάδα δηλαδή). Να θυµηθούµε τα µυστικά pourparler του µε το ∆ΝΤ όταν ψευδώς διαβεβαίωνε ότι δεν θα ζητήσει βοήθεια, να θυµηθούµε τον υποτιµητικό τρόπο µε τον οποίο µιλούσε για έθνος απατεώνων, να θυµηθούµε ότι στις 15 Ιουνίου παραιτήθηκε τηλεφωνικά στον κ. Σαµαρά και µετά ξεπαραιτήθηκε. Το δηµοψήφισµα δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα ακόµη παίγνιο, εξ ου και ήταν απολύτως ταιριαστός ο τρόπος µε τον οποίο τον αποκαλούσαµε: ο Γιωργάκης.



http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=428795&h1=true

Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011

Παρουσίαση του βιβλίου του Μ.Μελετόπουλου "Το ζήτημα του πατριωτισμού"



ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το βιβλιοπωλείο «χωρίς όνομα σας προσκαλεί στην παρουσίαση του βιβλίου «το Ζήτημα του Πατριωτισμού» του Μελέτη Μελετόπουλου και στην συζήτηση που θα ακολουθήσει, την Τετάρτη 16 Νοεμβρίου, στις 7.30 το απόγευμα, στην αίθουσα του πολιτιστικού κέντρου του Ι.Ν. Φανερωμένης στον Χολαργό.

Συμμετέχουν οι :

Μελέτης Μελετόπουλος, συγγραφέας και διδάκτωρ Οικονομικών – Κοινωνικών Επιστημών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών,

Σπύρος Κουτρούλης, συγγραφέας.

Για οποιαδήποτε πληροφορία επικοινωνήστε στο 210-6546742 ή στο nonamebk@otenet.gr.



ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ:

Στο νέο του βιβλίο, ο Μελέτης Μελετόπουλος αποδομεί με επιστημονικά επιχειρήματα τον εθνομηδενισμό, τις θεωρίες της «εθνογένεσης» και την προσπάθεια διαστρέβλωσης της Ελληνικής ιστορίας, αποδεικνύοντας ότι πίσω τους κρύβονται οι ιδεοληψίες και τα στερεότυπα της λεγόμενης «προοδευτικής» διανόησης. Αναφέρει δε συγκεκριμένα παραδείγματα πανεπιστημιακών καθηγητών, δημοσιογράφων, κριτικών κλπ., στους οποίους απαντά με ισχυρή τεκμηρίωση, επιστημονική αυστηρότητα και παραπέμποντας διαρκώς στις πηγές και σε διεθνή βιβλιογραφία.

Στην συνέχεια αναλύει την προσπάθεια κατασκευής ανύπαρκτων μειονοτήτων, όπως και ανυπόστατου αντισημιτισμού στην ελληνική κοινωνία,και απομυθοποιεί το ιδεολόγημα της «πολυπολιτισμικότητας».Επίσης ασχολείται με την επιχείρηση ωραιοποίησης της Τουρκοκρατίας από ορισμένους πανεπιστημιακούς, η οποία καταλήγει αναπόφευκτα στην άμβλυνση των αμυντικών αντανακλαστικών έναντι του τουρκικού επεκτατισμού.

Σημαντικό μέρος της μελέτης καταλαμβάνει μία ολοκληρωμένη, βασισμένη σε διεθνή βιβλιογραφία κριτική του Σχεδίου Ανάν, καθώς και μία αναλυτική τεκμηριωμένη αναφορά στο πρόβλημα της ονομασίας των Σκοπίων.

Στο κεφάλαιο για την σκληρή πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, παρουσιάζεται η μακροϊστορική φύση της χιλιετούς ελληνοτουρκικής διαμάχης, καταρρίπτονται με επιχειρήματα οι ψευδαισθήσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και τις γεωπολιτικές και δημογραφικές της συνέπειες, ενώ παρουσιάζεται το χρονικό των παραβιάσεων της Συνθήκης της Λωζάννης από την υπογραφή της το 1923 μέχρι σήμερα. Επίσης παρουσιάζεται αναλυτικά η ιστορία των τουρκικών διεκδικήσεων και σχεδιασμών στην Δυτική Θράκη και η σχετική τουρκική προπαγάνδα στο διαδίκτυο, καθώς και το πρωτοφανές για ευρωπαϊκό κράτος μεσαιωνικό καθεστώς της μουφτείας. Τέλος, παρουσιάζεται η περίφημη θεωρία του Παναγιώτη Κονδύλη για το σενάριο ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Ο συγγραφέας, στο κεφάλαιο με τίτλο «Η σοφία της αδιαλλαξίας»,καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μόνον η απόφαση για εθνική αντίσταση μέχρις εσχάτων μπορεί να αποτρέψει τυχοδιωκτικούς επεκτατισμούς εις βάρος μας και να εξασφαλίσει την εθνική μας ακεραιότητα και ασφάλεια.

Αλλά ο συγγραφέας δεν προσχωρεί στην λογική των λεγομένων «υπερπατριωτών»,στους οποίους καταλογίζει επαρχιωτικό εθνικισμό, τριτοκοσμικές αντιλήψεις, φοβίες και ανασφάλειες, αθεράπευτες αντιφάσεις, άγνοια του διεθνούς περιβάλλοντος και τυχοδιωκτικές πρωτοβουλίες στα εθνικά θέματα.

Τελικώς, μεταξύ εθνομηδενισμών και εθνικιστών, εξαίρεται από τον συγγραφέα το υγιές πατριωτικό αίσθημα της σιωπηρής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, όπως αυτό εξάγεται από έγκυρες δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης, οι οποίες αναλύονται στο βιβλίο.

Στο τελικό κεφάλαιο αναδεικνύεται η ακατάλυτη σχέση μεταξύ Πατριωτισμού και Δημοκρατίας, που ανάγεται στον όρκο των αρχαίων Αθηναίων εφήβων. Η μελέτη ολοκληρώνεται με μία ανάλυση της έννοιας της εθνικής συνείδησης.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ:

Ο Μελέτης Μελετόπουλος διδάκτωρ Οικονομικών – Κοινωνικών Επιστημών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει πλούσια διδακτική εμπειρία και έχει διατελέσει διευθυντής της Νέας Κοινωνιολογίας, εκτός των άλλων δραστηριοτήτων του.

Άλλα βιβλία που έχει εκδώσει:

Ιδεολογία του Δεξιού Κράτους, εκδ. Παπαζήση, 1993.
Η Βασιλεία στη νεώτερη ελληνική ιστορία, εκδ. Νέα Σύνορα-Λιβάνης, πρόλογος Δ. Τσάτσου, 1994, β΄ έκδ. 1994, γ΄ έκδ. 1995.
Πολιτική Κοινωνιολογία: εισαγωγικά μαθήματα, εκδ. Παπαζήση, 1995 β΄ έκδ. 2001.
Η Δικτατορία των Συνταγματαρχών: κοινωνία, Οικονομία, Ιδεολογία, εκδ. Παπαζήση, 1996, γ΄ έκδ. 2008.
Νίκος Πουλαντζάς: κριτικό δοκίμιο για έναν κορυφαίο μαρξιστή, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1999, β΄ έκδ. 2001.
Αναφορές και παραπομπές στα έργα μου υπάρχουν μεταξύ άλλων στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών και στο σχολικό εγχειρίδιο της Β΄ Λυκείου για το Δίκαιο και τους Πολιτικούς Θεσμούς. Βιβλία μου χρησιμοποιούνται ως διδακτικά εγχειρίδια σε ανώτατες σχολές.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ: M. Telo κ.ά., Μετά τον Κομμουνισμό, εκδ Παπαζήση, 1997, J. Ziegler, Οι άρχοντες του εγκλήματος, εκδ. Παπαζήση, 2001·, J. Ziegler, Η Ελβετία ο χρυσός οι νεκροί, εκδ. Παπαζήση, 2007.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΕΣ: επιστημονική επιμέλεια της επανέκδοσης της Ιστορίας του Ευρωπαϊκού Πνεύματος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Άπαντα Κοινωνιολογικά του ιδίου, 5 τόμοι, εκδ. Γιαλλελή κ.ά.

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΞΕΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

THE EVOLUTION OF SOCIOLOGY IN MODERN GREECE,ανακοίνωση στο 16ο παγκόσμιο συνέδριο της Διεθνούς Κοινωνιολογικής Εταιρείας, στο DURBAN,23-29 Ιουλίου 2006,που δημοσιεύθηκε στα επίσημα πρακτικά του συνεδρίου(υπάρχουν σε ηλεκτρονική μορφή).

GEORGES CONTOGEORGIS,LE PHENOMENE AUTORITAIRE-ESSAI DʼINTERPRETATION,(Το αυταρχικό φαινόμενο,εκδόσεις Παπαζήση,Αθήνα 2003,171 σελίδες),βιβλιοκριτική που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση POLE-SUD,REVUE DE SCIENCE POLITIQUE DE LʼEUROPE MERIDIONALE,no 28-2008/1,έγκυρο περιοδικό πολιτικών επιστημών που εκδίδει το Πανεπιστήμιο του MONPELLIER. ASPECTS DE LʼHISTOIRE DE LA SOCIOLOGIE EN GRECE,επιστημονικό περιοδικό SOCIOLOGIES,Οκτώβριος 2008.

http://papaleonidasdimitris.wordpress.com/2011/11/03/%c2%ab%cf%84%ce%bf-%ce%b6%ce%ae%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%80%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%b9%cf%89%cf%84%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%cf%8d%c2%bb-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bc-%ce%bc%ce%b5%ce%bb/